گروه خونی، آزمایشی است برای تعیین نوع گروه خونی شما که اگر به دریافت خون نیاز دارید یا قصد اهدای خون دارید، انجام این آزمایش برای شما ضروری خواهد بود. همه گروه‌های خونی با هم سازگار نیستند، بنابراین مهم است که گروه خونی خود را بشناسید. دریافت خونی که با گروه خونی شما ناسازگار است می‌تواند باعث واکنش ایمنی خطرناکی شود. گروه خونی افراد ارثی است و راه‌های مختلفی برای شناسایی آن وجود دارد، از جمله مراجعه به مطب یا کلینیک پزشک، اهدای خون و استفاده از کیت آزمایش خانگی.
آزمایش تعیین گروه خونی
تست های گروه‌های خونی بر اساس نشانگرها (کربوهیدرات‌ها یا پروتئین‌های خاص) یا آنتی‌ژن‌های روی سطح گلبول‌های قرمز خون (RBC) هستند. دو آنتی ژن اصلی یا شناسه سطحی روی گلبول‌های قرمز انسانی، آنتی‌ژن‌های A و B هستند. یکی دیگر از آنتی‌ژن‌های سطحی مهم Rh نام دارد. گروه خونی، وجود یا عدم وجود این آنتی‌ژن‌ها را در تعیین گروه خونی ABO و نوع Rh شما تشخیص می‌دهد.
افرادی که گلبول‌های قرمز خونشان دارای:
- آنتی ژن های A در گروه خونی A هستند؛
- آنتی ژن های B در گروه خونی B قرار دارند؛
- آنتی ژن های A و B در گروه خونی AB قرار دارند؛
- هیچ یک از این نشانگرها در گروه خونی O وجود ندارند.
آنتی بادی ها و آنتی ژن ها
خون از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها در مایعی به نام پلاسما تشکیل شده است. گروه خونی شما با آنتی‌بادی‌ها و آنتی‌ژن‌های موجود در خون شناسایی می‌شود. آنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که در پلاسما یافت می‌شوند. آنها بخشی از دفاع طبیعی بدن شما هستند. آنها مواد خارجی مانند میکروب‌ها را تشخیص می‌دهند و به سیستم ایمنی شما هشدار می‌دهند که آنها را از بین می‌برد. آنتی‌ژن‌ها مولکول‌های پروتئینی هستند که در سطح گلبول‌های قرمز یافت می‌شوند.
طبقه‌بندی بیشتر بر اساس عامل Rh (Rhesus) امکان‌پذیر است. این پروتئین بر روی غشای سلولی گلبول‌های قرمز انسان قرار گرفته است و دلیل نامگذاری آن نیز میمونی به نام «رزورس» است. چنانچه RBC دارای این آنی ژن باشد، گروه خونی +RH (مثبت) و چنانچه فاقد آن باشد از نوع RH- (منفی) طبقه‌بندی می‌شود. بدین ترتیب گروه‌های خونی حاصله به این شکل علامت‌گذاری می‌شود: A+، A-، B+، B-، AB+ AB-، O+ و-O.
اگر شما گروه خونی B هستید، در بدن شما به طور طبیعی آنتی بادی علیه آنتی ژن‌های A تولید می‌شود و اگر گروه خونی A هستید، آنتی بادی علیه آنتی ژن های B تولید می‌شود. اگر گروه خونی AB هستید، آنتی بادی علیه A یا B نخواهید داشت. به همین دلیل، یک فرد AB+ می‌تواند خون AB+، خون A+ یا خون B+ دریافت کند و افرادی که گروه خونی O دارند آنتی بادی علیه A و B خواهند داشت.
به عنوان مثال، اگر شما جزو افراد گروه A هستید، آنتی بادی‌هایی دارید که علیه آنتی ژن B هستند. اگر با خون نوع B به شما تزریق شود، آنتی بادی های شما گلبول‌های قرمز خون B+ را هدف قرار داده و از بین می‌برند. این می‌تواند باعث عوارض شدید و بسیار کشنده شود. بنابراین، تطبیق گروه خونی فرد با خونی که قرار است تزریق شود بسیار مهم است.
نادرترین گروه خونی چیست؟
طبق سوابق، AB منفی نادرترین گروه خونی است. سخت است که بگوییم کدام گروه خونی نادرترین در جهان است و این بستگی به فراوانی نیاز به گروه‌های خونی خاص دارد که در نقاط مختلف جهان بسیار متفاوت است.
روش تست
در مرحله اول که به نام تایپ رو به جلو شناخته می‌شود، آنتی بادی هایی که به گروه خونی A و گروه B حمله می‌کنند به نمونه خون وارد می‌شوند و واکنش مشاهده می‌شود. اگر گلبول‌های هدف با هم گروه شوند، به این معنی است که نمونه خون با آنتی بادی ها واکنش نشان داده است. به عنوان مثال، آنتی بادی های ضد A باعث آگلوتیناسیون (گروه‌بندی یا جمع شدن) در گروه خونی A می‌شوند.
مرحله دوم تایپ معکوس نامیده می‌شود و بر روی سرم باقی مانده پس از حذف گلبول‌های قرمز و گلبول‌های سفید انجام می‌شود. خون از نوع از پیش تعیین شده (اعم از A یا B) اضافه می‌شود و رفتار آن در سرم مشاهده می‌شود و این امر باید نتیجه تایپ رو به جلو را تایید کند.
تست فاکتور Rh نیز از الگوی مشابهی پیروی می‌کند. آنتی بادی های Rh با نمونه خون مخلوط می‌شوند و اگر واکنش کلوخه‌ای وجود داشته باشد، خون Rh مثبت است.
علت درخواست آزمایش گروه خونی چیست؟
گروه‌بندی ABO و تایپ Rh گاهی به طور خودکار انجام می‌شود، مانند هر زمانی که فردی خون اهدا می‌کند. تایپ کردن خون اهدایی مهم است زیرا این اطلاعات به پزشکان مراقبت‌های بهداشتی اجازه می‌دهد تا تشخیص دهند کدام بیماران سازگار هستند و می‌توانند با خیال راحت آن خون را دریافت کنند.
علاوه‌براین، موقعیت‌هایی وجود دارد که ممکن است لازم باشد آزمایش گروه خونی را انجام دهید.
- بیماران نیازمند به انتقال خون: اگر خون دریافت می‌کنید، باید گروه خونی خود را از طریق آزمایش گروه خونی تأیید کنید. تنها زمانی که آزمایش گروه خونی انجام نمی‌دهید در شرایط بسیار اضطراری است که زمان کافی برای تعیین گروه خون شما وجود ندارد. در این مورد، شما گروه O را دریافت خواهید کرد زیرا این گروه خونی هیچ آنتی ژن علیه A یا B ندارد که باعث واکنش همولیتیک شود.
شرایط یا موقعیت‌هایی که ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد عبارتند از:
- خونریزی حین یا بعد از عمل
- جراحات یا تروما به دلیل از دست دادن خون زیاد
- سرطان و اثرات شیمی درمانی
- کم خونی شدید و شرایطی که باعث کم خونی می‌شود، بنابراین نیاز به تزریق مکرر مانند بیماری سلول داسی شکل
- اختلالات خونریزی دهنده مانند هموفیلی
- گیرندگان یا اهداکنندگان پیوند عضو، بافت یا مغز استخوان: وقتی کاندید پیوند عضو، بافت یا مغز استخوان می‌شوید یا زمانی که می‌خواهید اهدا کننده شوید، ممکن است گروه خونی درخواست شود. این یکی از اولین آزمایش‌هایی است که برای تعیین سازگاری اهداکننده و گیرنده استفاده می‌شود.
- زنان باردار: هنگام باردار شدن برای تعیین اینکه آیا Rh منفی یا مثبت هستید، آزمایش انجام می‌شود. همه نوزادان مادران Rh منفی بلافاصله پس از تولد برای ABO و Rh تعیین گروه خون می‌شوند. این امر تعیین می‌کند که آیا مادر نیاز به دریافت گلوبولین ایمنی Rh دارد که از ایجاد آنتی بادی علیه سلول‌های خونی جنینش جلوگیری می‌کند.
- برای تعیین اینکه آیا افراد با هم مرتبط هستند: گاهی اوقات ممکن است تعیین گروه خونی به عنوان بخشی از فرآیند تعیین اینکه آیا فردی می‌تواند از بستگان خونی باشد، مانند موارد پدری، انجام شود.
- آزمایش پزشکی قانونی برای شناسایی گروه خونی از نمونه لکه خون گرفته شده از صحنه جرم.
نحوه انجام آزمایش گروه خونی
برای انجام آزمایش، نمونه خون از ورید گرفته می‌شود. در نوزادان، خون از بند ناف یا مقدار کمی خون از پاشنه پا ممکن است برای آزمایش استفاده شود.
برای جمع آوری نمونه خون، پرسنل آزمایشگاه از ورید بازوی شما خون می‌گیرد.او یک بازوبند کشسان در قسمت بالای بازو می‌بندد و ممکن است از شما بخواهد دستتان را مشت کنید این کار به برجسته شدن رگ کمک می‌کند. سپس، ناحیه مورد نظر را با پد الکلی استریل و سوزن را وارد رگ شما و اقدام به خونگیری می‌کند.
ممکن است زمانی که سوزن را برای اولین بار وارد رگ شما می‌شود، کمی احساس سوزش کنید. پیس از خونگیری پرستار سوزن را بیرون می‌کشد و یک گاز برای فشار دادن به محل استفاده می‌کند و آن را با بانداژ می‌پوشاند. کل خونگیری بیش از چند دقیقه طول نمی‌کشد.
آمادگی قبل از انجام آزمایش
آمادگی برای آزمایش گروه خونی لازم نیست، به جز استریل کردن ناحیه با پد الکلی قبل از خونگیری.
آزمایش تعیین گروه خونی در منزل
شما می‌توانید جهت اطلاع از گروه خونی خود به راحتی و بدون خروج از منزل، حتی در محل کارتان آزمایش گروه خونی را انجام دهید، برای اینکار کافیست با مراجعه به سایت آزمایشگاه درکتر شریفی و اطلاع از هزینه آزمایش گروه خونی درخواست خود جهت انجام آزمایش در منزل ثبت کنید، آزمایشگاه پس از بررسی درخواست شما، تیم متشکل از افراد مجرب و متخصص را با رعایت کامل پروتکل‌های بهداشتی به منزل یا محل کار شما اعزام می‌کند و پس از نمونه‌گیری، خون را در لوله آزمایش جمع‌آوری و جهت بررسی تخصصی به آزمایشگاه منتقل می‌کند.
هزینه آزمایش تعیین گروه خونی نیز، چه در آزمایشگاه به صورت حضوری و چه در منزل طبق هزینه‌های مصوب است که برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مستقیماً با آزمایشگاه تماس حاصل نمایید.
انجام آزمایش گروه خونی در منزل به این صورت است که یک انگشت خود را پس از تمیز کردن با الکل و خشک شدن آن، به کمک یک سوزن کوچک به نام لانست سوراخ می‌کنید. سپس انگشت به آرامی فشاردهید تا چند قطره خون بیرون آید و روی نقاط مشخص شده روی نوارهای مخصوص جمع‌آوری قراردهید. پیروی از دستورالعمل‌ها در جمع‌آوری نمونه و کمک به تفسیر نتایج بسیار مهم است. دستورالعمل‌های کیت تست ممکن است متفاوت باشد، بنابراین قبل از اقدام، حتماً دستورالعمل‌ها را مرور کنید.
منابع
https://www.testing.com/tests/blood-typing
https://www.apollodiagnostics.in/blog/blood-types-and-blood-group-testing
https://www.healthline.com/health/blood-typing