با توجه به اهمیت بهداشت دهان و سلامت آن، موضوع سرطان دهان یکی از مسائل حیاتی در حوزه پزشکی است که نیازمند آگاهی و شناخت بیشتر است. سرطان دهان یکی از انواع سرطان‌هایی است که می‌تواند بر روی هر قسمتی از دهان و بخش‌های مربوط به گلو یا حنجره، از جمله لثه، زبان، لب‌ها و … ایجاد شود.
در این مقاله به بررسی علل، علائم، انواع و روش‌های درمان سرطان دهان می‌پردازیم. همچنین اطلاعات کاملی از علائم زودرس و عوامل خطرساز سرطان دهان ارائه می‌شود. آشنایی با انواع سرطان دهان و روش‌های مختلف درمان، از جمله روش‌های جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی، به افراد کمک می‌کند تا بهترین راهکارهای ممکن برای مقابله با این بیماری را انتخاب کنند.
سرطان دهان چیست؟
سرطان دهان که به عنوان سرطان دهان یا سرطان حفره دهان نیز شناخته می شود، برای توصیف تعدادی از سرطان‌هایی که از ناحیه دهان شروع می‌شوند استفاده می‌شود. این موارد بیشتر در لب‌ها، زبان و کف دهان ایجاد می‌شوند. البته برخی از آن نیز از گونه‌ها، لثه‌ها، سقف دهان، لوزه‌ها و غدد بزاقی نیز شروع می‌شوند. سرطان‌های دهان به طور کلی در دسته سرطان‌های سر و گردن طبقه بندی می‌شوند.
بیشتر سرطان‌های دهان از سلول‌هایی در لایه‌ای از بافت که دهان و گلو شما را می‌پوشاند شروع می‌شوند. چیزی DNA را در داخل سلول‌ها تغییر می‌دهد و باعث می‌شود آنها خارج از کنترل رشد کنند و به تومور تبدیل شوند.
علائم و نشانه‌های سرطان دهان
سرطان دهان دارای علائم و نشانه‌های مختلفی است که در ادامه برخی از آنها آورده شده‌اند.
- وجود یک توده در گردن فرد
- دندان‌های شل
- تورم یا زخم روی لب شما که خوب نمی‌شود
- بلع دشوار یا دردناک
- تغییرات در گفتار
- خونریزی یا بی حسی در دهان
- لکه‌های سفید یا قرمز روی دهان، زبان یا لثه
- کاهش وزن بدون علت
علل سرطان دهان
مهم‌ترین عامل ایجاد سرطان در دهان، مصرف تنباکو و الکل است. ترک سیگار و کاهش مصرف الکل به میزان قابل توجهی خطر ابتلا به سرطان دهان، به ویژه سرطان‌های داخل دهان را کاهش می‌دهد. سرطان لب معمولاً با قرار گرفتن در معرض اشعه ماوراء بنفش مرتبط است، بنابراین محافظت از خود در برابر نور خورشید زمانی که اشعه ماوراء بنفش ۳ یا بالاتر است نیز مهم است. عوامل دیگری نیز تأثیرگذار هستند که در ادامه معرفی می‌شوند:
- عدم رعایت بهداشت دهانی: عدم رعایت نکات بهداشت دهانی، از جمله بی‌توجهی به دندان‌های فرو رفته، التهاب لثه و عدم انجام بررسی‌های دوره‌ای توسط دندانپزشک، می‌تواند به افزایش خطر ابتلا به سرطان دهان منجر شود.
- عوامل محیطی: عواملی مانند افتراق آب و غذاهای داغ و تماس مستقیم با مواد شیمیایی می‌توانند به افزایش خطر سرطان دهان کمک کنند.
- عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است به دلیل وجود ژن‌های خاص، از جمله ژن‌هایی که به انتقال خطر برای سرطان دهان مرتبط هستند، افزایش خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری داشته باشند.
- ویروس پاپیلومای انسانی (HPV)
- ویروس اپشتین بار (EBV)
- قرار گرفتن در معرض آفتاب
توجه به این عوامل و اتخاذ روش‌های پیشگیری، مانند رعایت نکات بهداشتی، کاهش مصرف تنباکو و الکل و انجام بررسی‌های دوره‌ای توسط دندانپزشکان، می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به سرطان دهان کمک کند.
تشخیص سرطان دهان
علائم سرطان دهان ابتدا توسط دندانپزشک شما تشخیص داده می‌شود. پزشک یا دندانپزشک شما دهان، گلو، زبان، گونه‌ها، گوش‌ها و چشمان شما را معاینه می‌کند. همچنین ممکن است برای انجام آزمایشات تکمیلی به متخصص ارجاع داده شوید. از روش‌های تشخیصی زیر استفاده می‌شود.
- آندوسکوپی: در آندوسکوپی، از یک لوله انعطاف پذیر (اندوسکوپ) برای بررسی بینی، سینوس‌ها، حنجره و حلق (گلو) استفاده می‌شود.
- بیوپسی: بیوپسی برداشتن مقدار کمی از بافت است که برای تعیین وجود سلول‌های سرطانی به پاتولوژیست فرستاده می‌شود.
- اشعه ایکس: از اشعه ایکس سر و گردن می‌توان برای مشاهده وجود سلول‌های سرطانی در فک، ریه یا قفسه سینه استفاده کرد.
- اسکن: اسکن‌های PET، CT و MRI برای تعیین محل، مرحله و گسترش سلول‌های سرطانی.
درمان سرطان دهان
درمان سرطان دهان به نوع سرطان، محل قرارگیری و میزان گسترش آن بستگی دارد.
ابتدا آزمایش‌هایی مانند سی تی اسکن و ام آر آی به تعیین میزان گسترش سرطان کمک می‌کنند. به این صورت پزشک می‌تواند بهترین گزینه‌های درمانی را برای شما انتخاب کند.
یک درمان رایج برای سرطان‌های دهان، مخصوصا برای زمانی که بیماری در مراحل اولیه است، جراحی برای برداشتن تومور است. وسعت جراحی ممکن است به اندازه تومور و میزان گسترش سرطان بستگی داشته باشد. بافت اطراف و غدد لنفاوی نیز ممکن است برداشته شوند.
پس از انجام جراحی، پرتو درمانی انجام می‌شود. پرتودرمانی (یا رادیوتراپی) می‌تواند به تنهایی برای درمان برخی از سرطان‌های کوچک دهان استفاده شود. پرتو درمانی همچنین می‌تواند همراه با شیمی درمانی برای سرطان‌های پیشرفته‌تر استفاده شود.
استفاده از شیمی درمانی نیز به تجویز پزشک انجام می‌شود. شیمی درمانی از داروها برای کشتن یا کوچک کردن تومورها استفاده می‌کند. می‌توان آن را به تنهایی یا در کنار پرتودرمانی استفاده کرد. برای کوچک کردن تومور قبل از جراحی یا اگر سرطان پس از درمان‌های دیگر عود کرده باشد از شیمی درمانی استفاده می‌شود.
شایع‌ترین سرطان‌های دهان کدامند؟
سرطان دهان یک بیماری جدی است که می‌تواند در انواع مختلفی از اجزای دهان، گلو و حنجره ایجاد شود. برخی از انواع شایع سرطان دهان عبارتند از:
- سرطان لب: این نوع سرطان در لب‌ها ایجاد می‌شود و معمولاً در قسمت پایینی لب‌ها رخ می‌دهد.
- سرطان دهانه گلو: این نوع سرطان در دهانه گلو (پشت دهان) شکل می‌گیرد و ممکن است باعث مشکلاتی مانند سختی در بلع و گفتار شود.
- سرطان زبان: سرطان زبان می‌تواند در هر بخشی از زبان، از جمله بخش‌های جلویی، پشتی و زیرزبانی ایجاد شود.
- سرطان لثه: سرطان لثه معمولاً از بافت‌های لثه شکل می‌گیرد و ممکن است با علائمی مانند خونریزی لثه، تورم و التهاب همراه باشد.
- سرطان دهانه حلق: این نوع سرطان در دهانه حلق (گردن) شکل می‌گیرد و ممکن است به سمت بازوها و شانه‌ها نیز گسترش یابد.
این فهرست تنها چند نمونه از انواع سرطان دهان است. تشخیص و درمان صحیح سرطان دهان بستگی به نوع و مرحله بیماری، مکان تومور و وضعیت عمومی بیمار دارد.
مراجعه منظم به دندانپزشک چه تأثیری در پیشگیری از سرطان دهان دارد؟
مراجعه منظم به دندانپزشک می‌تواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان دهان داشته باشد. این نوع مراقبت به چندین شکل می‌تواند به پیشگیری از بیماری کمک کند:
تشخیص زود هنگام
مراجعه منظم به دندانپزشک به افراد امکان می‌دهد که مشکلات دهانی خود را به موقع تشخیص دهند. این موارد شامل شناسایی علائم اولیه سرطان دهان مانند زخم‌های دهانی، تغییرات رنگ دهان و نواقص دیگر است که ممکن است نشانه‌های سرطان باشند.
اطلاعات و آگاهی
دندانپزشکان معمولاً به افراد آموزش می‌دهند که چگونه بهداشت دهان و دندان را رعایت و علائم مربوط به سرطان دهان را شناسایی کنند. این آگاهی می‌تواند افراد را برای تشخیص زودرس و درمان موثر‌تر این بیماری آماده کند.
بررسی‌های منظم
بررسی‌های دوره‌ای دهان و دندان توسط دندانپزشکان می‌تواند به تشخیص زودرس سرطان دهان کمک کند. این موارد شامل انجام بررسی‌های فیزیکی و استفاده از فناوری‌های تصویربرداری مانند ایکس‌ری و سی تی اسکن است.
با اینکه مراجعه منظم به دندانپزشک تنها یکی از عوامل پیشگیری از سرطان دهان است ولی همچنین نقش مهمی در حفظ بهداشت دهانی و شناسایی زودرس مشکلات دهانی دارد که می‌تواند به پیشگیری از بیماری‌های جدی‌تر مانند سرطان دهان کمک کند. کلینیک دندانپزشکی دکتر نوربخش یکی از مجهزترین کلینیک‌های دندانپزشکی است که خدمات بسیار عالی به بیماران ارائه می‌دهد. برای پیشگیری از این نوع سرطان و سایر مشکلات دهان و دندان، به صورت منظم به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا سرطان دهان قابل درمان است؟
بله، سرطان دهان در صورت تشخیص زودرس و درمان مناسب، قابل درمان است. در واقع، شناسایی زودرس سرطان دهان و شروع درمان به موقع می‌تواند بهبود نتایج درمانی و احتمال موفقیت را افزایش دهد.
روش‌های درمانی مختلفی برای سرطان دهان وجود دارد که شامل جراحی، شیمی درمانی (مانند استفاده از داروها و داروهای شیمی درمانی)، پرتو درمانی (استفاده از پرتوهای پرانرژی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی) و در مواردی ترکیبی از این روش‌ها است. انتخاب روش درمانی مناسب به نوع و مرحله سرطان، مکان و اندازه تومور و وضعیت عمومی بیمار بستگی دارد.
همچنین، پس از درمان سرطان دهان، پیگیری منظم و مراقبت‌های پس از آن توسط تیم درمانی متخصص اهمیت زیادی دارد تا اطمینان حاصل شود که بیمار بهبود یافته و بیماری به صورت عود نیز کنترل شود.
سخن آخر
سرطان دهان به عنوان یکی از بیماری‌های جدی در حوزه پزشکی، اگر در مراحل زودرس تشخیص داده شود و با روش‌های درمانی مناسب مورد توجه قرار گیرد، قابل درمان است. شناسایی زودرس علائم و انجام بررسی‌های دوره‌ای توسط دندانپزشکان از اهمیت بالایی برخوردار است. روش‌های درمانی متنوعی برای سرطان دهان وجود دارد که معمولاً شامل جراحی، شیمی درمانی و پرتو درمانی می‌شود. پس از درمان، پیگیری منظم و مراقبت‌های پس از درمان نیز اهمیت زیادی دارد تا بهبودی بیمار حفظ شود و بیماری به کنترل شود. از این رو، آگاهی عمومی و اجرای سیاست‌های پیشگیری می‌تواند نقش بسزایی در کاهش ابتلا به این بیماری و بهبود نتایج درمانی داشته باشد.
منتشر شده توسط 
تریبون