آب اکسیژنه یا همان هیدروژن پراکساید (H2O2) یک کالای رایج خانگی که معمولاً به عنوان یک ضد عفونی کننده برای درمان بریدگی های جزئی، خراش ها و سوختگی ها استفاده می شود. ولی کاربردهای آب اکسیژنه بسیار فراتر از این می باشد. در این مقاله، برخی از کاربردهای شگفت انگیز و مفید آب اکسیژنه را بررسی خواهیم کرد.
فواید آب اکسیژنه
این ماده علاوه بر استفاده به عنوان یک تمیز کننده و ضد عفونی کننده، چندین مزیت دیگر که آن را به یک کالای خانگی همه کاره و محبوب تبدیل می کند . برخی از مزایای پراکسید هیدروژن عبارتند از:
- حذف موم گوش: برای شل و حذف کردن موم گوش نیز کاربرد دارد. در هنگام استفاده از آن در این مورد بسیاردقت کنید به این دلیل که اگر به صورت صحیح انجام ندهید منجر به آسیب و ناراحتی می شود.
- سفید کردن دندان ها: این محلول یک عنصر محبوب در بسیاری از محصولات سفید کننده دندان است. می توان از آن برای از بین بردن لکه ها و تغییر رنگ روی دندان ها و سفیدتر و درخشان تر کردن آن ها استفاده کرد.
استفاده از هیدروژن پراکساید برای محلول شستشوی دهان و دندان مؤثر و مقرون به صرفه می باشد. توجه کنید که باید مراقب باشید که این ماده را نبلعید زیرا احتمال دارد باعث تحریکات داخلی شود. این ماده نه تنها خواص پاک کننده و ضدعفونی کننده دهان را دارد، بلکه کمک شایانی به درمان مؤثر برای التهابات لثه و عفونت گلو دارد. در صورت غرغره کردن محلول را باید با نیمی ازمقدار آب مخلوط کرده و به مدت چند ثانیه این عمل را انجام دهید.اگر از آب اکسیژنه مرتبا برای شستشوی دهان استفاده کنید متوجه سفیدتر شدن دندان هایتان به مرور زمان خواهید شد.
- سفید کننده مو: آن را می توان به عنوان سفید کننده مو استفاده کرد. این ماده با شکستن رنگدانه های ملانین در مو عمل می کند و در نتیجه رنگ آن روشن تر می شود. اغلب در هایلایت کردن و سایر رنگ های مو از این ماده استفاده می شود.
محصولات مراقبت از مو معمولا حاوی آب اکسیژنه هستند. شما می توانید خودتان محلولی برای درخشندگی موهایتان آماده کنید. ۵۰% آب اکسیژنه ۳% را با همین مقدار آب مخلوط کرده و بر روی موهای خیس اسپری و شانه کنید. به مرور درخشندگی موهایتان را می بینید. توجه کنید که استفاده بیش از حد از این محلول تاثیر مطلوبی ندارد. و در صورت عدم استفاده صحیح می تواند به موها آسیب برساند.
- عامل تمیز کننده: پراکسید هیدروژن یک پاک کننده خانگی که از آن برای از بین بردن لکه ها، ضد عفونی کردن سطوح و تمیز کردن دوغاب استفاده می شود. همچنین یک راه عالی برای از بین بردن بوهای سرسخت مانند دود سیگار و بوی حیوانات خانگی می باشد. دارای خواص اکسید کننده قوی می باشد. و می تواند به طور موثر لکه ها را از روی لباس، فرش و اثاثه یا لوازم داخلی پاک کند.
۵۰ میلیلیتر از محلول ۳% را در ظرف مایع ظرفشویی بریزید، تاثیر فوق العاده ای در تمیزی ظروف دارد. کثیفی تخته گوشت و باکتری های آن را با ترکیب مساوی خلوص ۳% و سرکه از بین ببرید. آب اکسیژنه را برای ضدعفونی کردن سرویس های بهداشتی با آب به صورت مساوی آب مخلوط و استفاده کنید.
- کمک لباسشویی: این ماده را می توان به لباسشویی اضافه کرد تا به از بین بردن لکه ها و روشن شدن سفیدی کمک کند. این یک جایگزین عالی برای سفید کننده می باشد، زیرا روی پارچه ها ملایم تر عمل می کند و حاوی مواد شیمیایی مضر نیست.
آب اکسیژنه جایگزین مناسبی برای سفید کننده شیمیایی میباشد. برای سفید کردن لباس هایتان یک فنجان از محلول را در ظرفی بریزید و لباسها را با آب خیس کنید.همچنین این محلول برای از بین رفتن لکه خون مؤثر و فوری عمل می کند.
- مراقبت از زخم: هیدروژن پراکسید به عنوان کمک اولیه برای درمان زخم های جزئی برای تمیز کردن و ضد عفونی بریدگی ها و خراش ها برای جلوگیری از عفونت استفاه می شود.
- مراقبت از گیاه: از آن می توان به عنوان یک محصول طبیعی مراقبت از گیاهان برای کمک به پوسیدگی ریشه، عفونت های قارچی و کنترل آفات استفاده کرد. هنگامی که آب اکسیژنه به آب اضافه می شود سلامت و رشد گیاه را بهبود می بخشد.
- درمان آکنه و لک پوستی: آب اکسیژنه به عنوان درمان آکنه و لکه های پوستی با از بین بردن باکتری های روی پوست به خشک شدن آکنه و بهبود لکه های پوستی کمک می کند و به صورت موضعی برای کمک به از بین بردن آکنه و سایر بیماری های پوستی استفاده می شود.
برای دیدن تاثیر آن باید دو هفته به صورت مرتب به کمک پنبه آغشته به این ماده فقط برروی لکه های پوستی و آکنه ها گذاشته شود زیرا احتمال تحریکات پوستی وجود دارد.این ماده برای از بین بردن بوی بد بدن نیز موثر است.
کاربردهای آب اکسیژنه
از زمان کشف این محلول در قرن نوزدهم برای اهداف مختلفی استفاده شده است. برخی از کاربردهای رایج هیدروژن پراکسید عبارتند از:
۱.ضد عفونی کننده:هیدروژن پراکساید معمولاً به عنوان یک ضد عفونی کننده در بیمارستان ها، کلینیک ها و سایر محیط های پزشکی استفاده می شود. آب اکسیژنه یک ضدعفونی کننده قوی در برابر باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها می باشد که می توان از آن برای استریل کردن سطوح، ظروف آشپزخانه و ابزار استفاده کرد.از آن برای درمان بیماری قارچی مداوم پاها و انگشتان استفاده می شود. محلول را به نسبت ۵۰%آب اکسیژنه و ۵۰% آب بدست آورده و شب ها برای چند دقیقه پاهایتان را در محلول خیس و سپس خشک کنید.
- تصفیه آب: از ماده هیدروژن پراکساید می توان برای تصفیه آب با تجزیه ترکیبات آلی و حذف ناخالصی ها استفاده کرد. همچنین برای از بین بردن باکتری ها و سایر میکروارگانیسم های موجود در آب موثر است.
- استریل کردن: محلول آب اکسیژنه برای استریل کردن ابزار جراحی و سایر تجهیزات پزشکی ، همچنین در صنایع غذایی برای استریل کردن تجهیزات و سطوح استفاده می شود.
- سفید کننده: این ماده در صنعت نساجی به عنوان یک عامل سفید کننده استفاده می شود. همچنین برای سفید کردن مو، دندان و سایر موارد کاربرد دارد.
- سوخت موشک: از آن می تواند به عنوان پیشران در موشک ها و سایر فضاپیماها استفاده شود. بسیار واکنش پذیر بوده و در هنگام تجزیه اکسیژن آزاد می کند.
- پیل های سوختی: از هیدروژن پراکساید در پیل های سوختی برای تولید برق کاربرد دارد. هنگامی که پراکسید هیدروژن تجزیه می شود، اکسیژن و آب آزاد می کند که برای تولید برق از آن استفاده می شود.
- افزودنی مواد غذایی: محلول اب اکسیژنه به عنوان یک افزودنی غذایی برای افزایش ماندگاری محصولات و همچنین در تولید پنیر و سایر محصولات لبنی استفاده می شود.
خاصیت واکنش پذیری بالا و خواص اکسید کننده آن را به یک ماده شیمیایی با ارزش برای بسیاری از صنایع تبدیل کرده . با این حال، باید با احتیاط و برای جلوگیری از حوادث یا اثرات مضر به درستی استفاده شود.
شناسایی آب اکسیژنه
هیدروژن پراکسید (H2O2) مایعی بی رنگ و بی بو، که کمی چسبناکتر از آب است.چند مورد از روش های شناسایی هیدروژن پراکساید را مورد بحث قرار خواهیم داد.
خواص شیمیایی پراکسید هیدروژن
ماده پراکسید هیدروژن یک عامل اکسید کننده قوی می باشد و در صورت قرار گرفتن در معرض گرما، نور یا کاتالیزورهای خاص می تواند به سرعت تجزیه شود. در آب محلول بوده و به آسانی با بسیاری از مواد مانند ترکیبات آلی، فلزات و برخی ترکیبات معدنی واکنش می دهد.
شناسایی پراکسید هیدروژن
روش های مختلفی برای شناسایی پراکسید هیدروژن وجود دارد. در این بخش، سه روش رایج مورد استفاده را مورد بحث قرار خواهیم داد:
-
واکنش با پرمنگنات پتاسیم (KMnO4)
هیدروژن پراکسید می تواند با پرمنگنات پتاسیم (KMnO4)، یک عامل اکسید کننده قوی، واکنش داده و دی اکسید منگنز (MnO2) و آب (H2O) را تشکیل دهد. این واکنش یک رنگ قهوه ای مشخص تولید می کند که می تواند برای شناسایی وجود پراکسید هیدروژن استفاده شود.
-
واکنش با یدید پتاسیم (KI)
آزمایش دیگری که معمولاً برای شناسایی هیدروژن پراکسید استفاده می شود، واکنش آن با یدید پتاسیم (KI) در حضور یک اسید است. این واکنش ید (I2) تولید می کند که رنگ زرد یا قهوه ای مشخصی می دهد. مقدار هیدروژن پراکسید موجود را می توان با اندازه گیری شدت رنگ تولید شده تعیین کرد.
-
آزمایش تکامل گاز
ماده پراکسید هیدروژن را می توان با واکنش آن با فلزات خاصی مانند آهن یا مس نیز شناسایی کرد. هنگامی که هیدروژن پراکسید به محلول حاوی این فلزات اضافه می شود، برای تولید گاز اکسیژن (O2) واکنش نشان می دهد. این تکامل گاز را می توان به راحتی مشاهده کرد و به عنوان نشانگر وجود پراکسید هیدروژن عمل می کند.
نکاتی که باید هنگام استفاده از هیدروژن پراکسید رعایت کنید:
- آن را از گرما دور نگه دارید: آب اکسیژنه بسیار واکنش پذیر می باشد و در صورت قرار گرفتن در معرض گرما می تواند به سرعت تجزیه شود. بنابراین، دور نگه داشتن آن از نور مستقیم خورشید، رادیاتورها یا سایر منابع گرما ضروری است.
- استفاده از غلظت های مناسب: آب اکسیژنه در غلظت های مختلف از ۳% تا ۹۰% موجود است. غلظت آب اکسیژنه مورد استفاده بستگی به نیاز مورد نظر دارد. قبل از انجام کار باید به موارد احتیاطی نوشته شده یر روی مواد توجه کنید و غلظت توصیه شده را در نظر بگیرید.
- استفاده از تجهیزات محافظ: هنگام استفاده از آب اکسیژنه، از تجهیزات محافظ مانند دستکش، عینک و ماسک صورت کمک بگیرید. استفاده نادرست از آب اکسیژنه باعث تحریک شدید پوست، آسیب چشم و مشکلات تنفسی می شود.
- از تماس با ظروف فلزی خودداری کنید: آب اکسیژنه می تواند با فلز واکنش داده و باعث انفجار خطرناک شود. بنابراین توصیه می شود هنگام نگهداری یا رقیق کردن پراکسید هیدروژن از ظروف پلاستیکی یا شیشه ای استفاده شود.
- اب اکسیژنه را به درستی نگهداری کنید: این ماده باید در یک مکان خنک و تاریک در یک ظرف محکم در بسته نگهداری شود. باید دور از مواد قابل اشتعال، اسیدها و قلیاها نگهداری شود.
اقدامات احتیاطی هنگام استفاده از پراکسید هیدروژن:
- اجتناب از بلعیدن آب اکسیژنه: هرگز نباید بلعیده شود زیرا می تواند آسیب شدیدی به اندام های داخلی وارد کند و ممکن است منجر به مرگ شود.
- روی زخم های باز استفاده نشود: این ماده باعث تحریک پوست می شود و در صورت استفاده بر روی زخم های باز روند بهبود را کند می کند. توصیه می شود از کرم ضد عفونی کننده استفاده کنید یا با پزشک متخصص مشورت کنید.
- آب اکسیژنه را دور از دسترس کودکان قرار دهید: باید دور از دسترس کودکان نگهداری شود زیرا در صورت بلعیده شدن یا تماس با پوست یا چشم مضر است.
- از مخلوط کردن با سایر مواد شیمیایی خودداری کنید: مخلوط کردن هیدروژن پراکسید با سایر مواد شیمیایی مانند سفید کننده یا آمونیاک باعث واکنش خطرناک و منجر به بخارات سمی می شود.
نتیجه
آب اکسیژنه یک کالای خانگی همه کاره و مفید با کاربردهای فراوان است. از ضد عفونی کننده تا سفید کننده مو، استفاده از پراکسید هیدروژن مزایای زیادی دارد. با این حال، مهم است که هنگام استفاده از پراکسید هیدروژن احتیاط کنید زیرا در صورت مصرف یا استنشاق می تواند مضر باشد. همیشه دستورالعمل ها را به دقت دنبال کنید و در صورت لزوم از وسایل محافظ استفاده کنید.
تشخیص صحیح وجود پراکسید هیدروژن برای جلوگیری از هرگونه واکنش مضر بسیار مهم بوده. روش‌هایی که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته‌اند، تنها چند نمونه از آزمایش‌های موجود برای شناسایی پراکسید هیدروژن هستند. در حالی که این آزمایش ها می توانند اطلاعات مفیدی را ارائه دهند، همیشه عاقلانه است که با یک متخصص آموزش دیده برای مدیریت ایمن و مدیریت هیدروژن پراکسید مشورت کنید.
برای خرید آب اکسیژنه و سایر مواد شیمیایی و آزمایشگاهی میتوانید به فروشگاه اینترنتی آریاطب با سابقه ی۱۰ سال فروش آنلاین و موفق مراجعه کنید.