پیری زودرس وضعیتی است که، فرد در سن پایین‌تر از میانگین سنین سالمندی قرار داشته باشد و علایم پیری در او نمایان گردد. این پدیده بیشتر در افرادی که دارای مشکلات ژنتیکی، محیط زندگی ناسالم، عادات غذایی بد و یا سبک زندگی نامناسبی دارند، رخ می‌دهد.
عوامل دیگری از جمله استفاده زیاد از داروهای شیمیایی، داشتن استرس مزمن، عدم فعالیت بدنی، خواب ناکافی، افزایش وزن و عادات مضر دیگر می‌تواند باعث افزایش سرعت فرآیند پیری گردد. پیری زودرس می‌تواند تأثیرات منفی بر روان و جسم فرد داشته باشد و زندگی روزمره او را تحت تأثیر قرار دهد. برای جلوگیری از پیری زودرس، افراد باید فعالیت بدنی منظم، تغذیه سالم، مدیریت استرس و داشتن سبک زندگی سالم را آموزش دیده و در برنامه زندگی خود به کار گیرند.
پیری زودرس و دلایل آن
همان طور که اشاره شد پیری زودرس می‌تواند به دلایل مختلفی ازجمله مشکلات ژنتیکی، شرایط محیطی، سبک زندگی و عوامل دیگر برگردد. نقش عوامل ژنتیکی در پیری زودرس ممکن است باعث فعالیت نامنظم سیستم‌های بدنی شده و سرعت پیری را افزایش دهند. همچنین، عوامل محیطی مانند دی اکسید کربن، ترکیبات شیمیایی یا تابش مستقیم نور خورشید می‌تواند به عملکرد سلول‌ها آسیب برساند و باعث پیری زودرس گردد. در مورد ترس از پیر شدن بیشتر بدانید.
سبک زندگی نامناسب شامل عدم فعالیت بدنی کافی، تغذیه نامناسب، استرس و خواب ناکافی نیز می‌تواند به افزایش پیری زودرس منجر گردد. عواملی از قبیل افزایش وزن، استفاده از مواد مضر آرایشی و عدم مراقبت از پوست و مو نیز می‌تواند به پیری زودرس منجر شود. برای جلوگیری از پیری زودرس، توجه به این عوامل و تغییر در رفتارهای نامناسب ضروری می‌باشد.
سالمند به چه کسی گفته می‌شود؟
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، وقتی شخصی به سن ۶۰ سالگی می‌رسد، وارد سن سالمندی شده و سالمند خوانده می‌شود . حسب این تعریف وقتی افراد پس از گذراندن دوران جوانی و میانسالی و گذر از اتفاقات و حوادث به این سن می‌رسند، آغاز سن سالمندی می‌باشد. بر اساس تقسیم‌بندی جامعه شناسان، سن سالمندی به سه گروه سنی سالمند جوان ۶۰ تا ۷۴ سال، سالمند میانسال ۷۵ تا ۹۰ سال و سالمند پیر ۹۰ به بالا تقسیم بندی می‌گردد.
برای پیشگیری و کنترل پدیده سالمندی، فعالیت‌های بدنی منظم، رژیم غذایی سالم، مراقبت از سلامت روحی و روانی پیشنهاد می‌شود. همچنین شناخت و پیشگیری از بیماری‌های مزمن، تقویت شبکه اجتماعی و حفظ ارتباطات اجتماعی، و استفاده از مشاوره‌های پزشکی و روانشناسی ضروری است..
پدیده سالمندی شامل کاهش قدرت فیزیکی، کاهش کارایی اعصاب و مغز، افزایش احتمال بروز بیماری‌های مزمن و کاهش عملکرد جنسی می‌شود که گاهی نیاز به مراقبت و پرستاری از سالمند در منزل را دارد.
علائم پیری زودرس در خانم‌ها
علائم پیری زودرس در خانم‌ها شامل مواردی است که معمولا با پیری طبیعی همراه نیستند و ممکن است در سنین جوانی ظاهر شوند. این علائم شامل افت انرژی و خستگی زودرس، کاهش توانایی مغزی و یادگیری، کاهش توانایی ورزشی و کاهش استقامت، لاغری یا چاقی ناشی از اختلالات هورمونی باشد. همچنین مشکلات پوستی از جمله، چین و چروک پوست و کاهش انعطاف‌پذیری پوست، مشکلات مربوط به موی سر مانند ریزش مو، خشکی و شکنندگی مو است.
در رابطه با عادت‌های زنانه، اختلالات قاعدگی نظیر نامنظمی قاعدگی یا پریودهای دردناک، تغییرات در روند جنسی شامل کاهش شهوت جنسی و مشکلات ناشی از این موضوع را در بر می‌گیرد. ضمنا اختلالات خواب، افزایش وزن یا کاهش وزن بدون دلیل برای آن، و تغییرات در عملکرد دستگاه گوارش مانند مشکلات هضمی و کم‌خونی نیر شامل این علائم می‌باشد. پیشنهاد می‌شود در صورت مشاهده علائم فوق حتما به پزشک متخصص مراجعه بفرمایید.
علائم پیری زودرس در آقایان
علائم پیری زودرس در آقایان ممکن است با تغییراتی در بدن و روان آغاز گردد و اغلب در سن قبل از سالمندی ظاهر می‌گردد. این علائم می‌توانند از افزایش خستگی و کاهش انرژی، کاهش توانایی فیزیکی و استقامت، افزایش درد‌های مفصلی و عضلانی، کاهش کیفیت خواب همچنین اختلالات مرتبط با سیستم گوارشی مانند گزگزهای معده، سوختگی معده ناشی گردد. همچنین کم‌خونی، کاهش شهوت جنسی و مشکلات در روابط جنسی، اختلالات در پوست مانند چین و چروک‌های زودرس و کاهش انعطاف‌پذیری پوست، تغییرات در پوست سر مانند ریزش مو و خشکی مو از جمله علائم پیری زودرس در آقایان است.
ضمنا چاقی و مشکلات مربوط به کنترل وزن، کاهش حافظه و توانایی تمرکز، افزایش ترشح هورمون‌های استرس‌زا، صرع و اختلالات عصبی و روحی، اختلالات در شهود و احساسات مانند افسردگی و اضطراب و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن را نیز شامل می‌شود.
عوارض پیری زودرس
عوارض پیری زودرس می‌تواند تأثیرات جدی بر روند زندگی و کیفیت زندگی فرد داشته باشد. این عوارض شامل افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی نظیر فشار خون بالا، بیماری عروق کرونری و سکته قلبی، افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ می‌باشد. همچنین اختلالات متابولیک مانند اختلالات چربی خون و افزایش قند خون، خشکی و کاهش انعطاف‌پذیری پوست که ممکن است منجر به افزایش چین و چروک‌های پوست گردد.
ریزش مو و مشکلات مربوط به موی سر، کاهش قدرت جنسی و اختلالات در کارکرد جنسی، افسردگی، اضطراب و مشکلات روانی، کاهش حافظه و توانایی تمرکز، کمبود انرژی و خستگی مزمن، افزایش آسم و علائم آلرژیک از جمله عوارض پیری زودرس می‌باشند.
افزایش خطر ابتلا به امراض نورولوژیک مانند آلزایمر و پارکینسون، اختلالات خواب و عدم تعادل هورمون‌های بدناز جمله عوارض پیری زودرس می‌باشد. همچنین اختلالات گوارشی مانند مشکلات هضمی و ناراحتی معده، و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند سرطانها و بیماری‌های قلبی-عروقی نیز از جمله عوارض پیری زودرس می‌باشد. از اینرو، شناخت و شناسایی این عوارض در پیشگیری از پیری زودرس ضروری است.
روش‌های جلوگیری از پیری زودرس
سلامتی و سبک زندگی فعال جهت پیشگیری از پیری زودرس، اهمیت ویژه‌ای دارد، اولین قدم در سلامتی تغذیه سالم، متنوع و کنترل شده می‌باشد. تغذیه سالم شامل انواع میوه‌ها، سبزیجات، مواد غذایی با فیبر بالا، مواد غذایی پر از آنتی اکسیدان‌ها، ماهی و غلات کامل است. ورزش روزانه و فعالیت بدنی منظم نیز از اهمیت بالایی برخوردار می‌باشد. کنترل وزن و اجتناب از مصرف زیاد قند و چربی، عدم مصرف مواد مخدر، الکل و سیگار از سایر راهکارهای مهم به شمار می‌روند.
جهت مراقبت مناسب از پوست استفاده از محافظت‌کننده‌های خورشیدی و استفاده از محصولات آرایشی استاندارد توصیه می‌گردد. آشنایی با مراقبه روحی و روانی، خواب کافی و مدیریت استرس نیز برای جلوگیری از پیری زودرس اهمیت دارد. شناسایی عوارض جانبی داروها و انجام بررسی‌های پزشکی منظم نیز از دیگر روش‌های موثر در پیشگیری از پیری زودرس می‌باشد. کلیه این اقدامات همراه با ایجاد فرهنگ سلامت و زندگی فعال و سالم، می‌تواند به جلوگیری از پیری زودرس کمک شایانی نماید.
سخن نویسنده
از آنجایی که پیری زودرس می‌تواند بر کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد، اهمیت ویژه‌ای به پیشگیری از آن داده می‌شود. برای حفظ جوانی و سلامت، افراد باید به نکات زیر توجه نمایند.
رعایت رژیم غذایی سالم و متنوع
انجام فعالیت‌های ورزشی و بدنی منظم
مصرف کافی آب در طول روز
کنترل وزن و اجتناب از عوامل آسیب‌زا
مراقبت مناسب از پوست و مو
مدیریت استرس و اضطراب
حفظ سلامت روانی و اجتناب از مصرف مواد مخدر و الکل
مراجعه منظم به پزشک
آزمایش‌های پزشکی دوره‌ای
توجه به خواب و استراحت کافی
توصیه می‌شود افراد بصورت مستمر به اجرای این راهکارها بپردازند تا از پیری زودرس جلوگیری کرده و زندگی سالم و با کیفیتی را تجربه نمایند.
منتشر شده توسط 
تریبون