-
درمان بر پايه اصول اوليه مراقبتي شامل بالا نگه داشتن, استراحت, فشار موضعي و يخ درماني است و گاهي هم از داروهاي ضد درد غير استروئيدي ( ايبوبروفن و استامينوفن ) استفاده مي شود.
محققان اعلام کردند تقریبا نیمی از بزرگسالان حداقل در یکی از پاهای خود تا رسیدن به سن ۸۵ سالگی دچار آرتروز میشود و البته این ریسک در بین افراد چاق بیشتر است. وزن بیشتر فشار را بر مفاصل زانو افزایش میدهد.
محافظت از زانو در سنین جوانی میتواند از بروز مشکلات جدیتر مانند آرتروز و مشکلات زانو در سنین بالا پیشگیری کند. هر زمان که شما قدم برمیدارید سه برابر وزن خود را به زانوی خود وارد میکنید. زمانی که شما میدوید فشار وارده به ۵ برابر میرسد. زمانی که شما میپرید شدت فشار ۷ برابر میرسد. اگر شما مرتبا در زانوهای خود احساس درد میکنید، تغییر شیوه زندگی میتواند به عنوان اولین اقدام مورد نظر قرار بگیرد.
کاهش وزن تا ۷۰ درصد و ورزش کردن تا ۳۰ درصد میتواند در کاهش دردها موثر باشد.
ورزشهای با شدت متوسط مانند شنا و دوچرخه سواری نیز بسیار بهتر از دویدن یا شنا کردن میتواند در حفاظت از زانوها موثر باشد. تقویت عضلات رانها و کمر در کاهش فشار زیاد روی زانوها موثر است.
اگر شما بیش از دو هفته به طور مداوم احساس زانودرد دارید حتما باید به پزشک مراجعه کنید، چرا که ممکن است مشکلی در زانوی شما وجود داشته باشد که با گذشت زمان امکان حادتر شدن آن وجود دارد.
زانو مفصلي است كه غير از حركت باز و بسته شدن داراي حركات خفيف چرخش به داخل و خارج نيز مي باشد در تشكيل و نگهداري مفصل زانو, استخوانها , رباطها و غضروف هايي شركت دارند كه به اختصار آين ساختارها و عملكرد آن ها را توضيح مي دهيم.
استخوانها :
– سه استخوان در تشكيل مفصل زانو شركت دارند.
– در بالا استخوان ران و در پائين استخوان درشت ني و در جلو استخوان كشكك در تشكيل مفصل زانو شركت مي كنند.
– استخوان نازك ني در تشكيل مفصل زانو شركت ندارند اما درست در مجاورت بخش خارجي مفصل زانو قرار دارد.
رباطها :
– رباط ها باندهاي فيبري هستند كه دو استخوان را بهم ارتباط و متصل مي كنند.
– زانو�۴ رباط مهم دارد كه اين�۴ رباط استخوان ران را به استخوان درشت ني محكم متصل مي كنند و پايداري استاتيك مفصل زانو را تامين مي كنند.
– رباطهاي صليبي قدامي و خلفي سبب پايداري مفصل زانو در حركات به سمت جلو و عقب و ضربات در اين جهات و نيز پايداري مفصل زانو در برابر حركات چرخشي اعمال شده به زانو مي شوند.
– رباطهاي جانبي داخلي و خارجي كه در طرفين زانو قرار دارند هم سبب پايداري مفصل زانو در برابر اعمال نيرو به سمت خارج و داخل زانو مي شوند.
تاندونها:تاندونها عضلات را به استخوان اتصال مي دهند.
– تاندون عضله چهار سر راني ( جلوي ران ) -� در پائين در جلوي مفصل زانو به استخوان كشكك اتصال مي يابد و ادامه آن در پائين كشكك به استخوان درشت ني اتصال مي يابد. عمل عضله چهار سر راني باز كردن زانو مي باشد.
غضروفها:
– به ساختمانهاي غضروفي زانو منيسك مي گوئيم كه در بين دو استخوان درشت ني و ران قرار دارند و سبب افزايش سطح تماس در استخوان فوق و افزايش پايداري مفصل زانو مي شوند.
بورسها :
– بورس يك كيسه كوچك حاوي مايع است كه سبب تسهيل حركات مفصلي مي شوند.
– زانو سه بورس دارد كه عبارتند از : بورس كشكك ( جلوي كشكك و زير پوست ) و بورس زير كشكك و بورس غازي (Anserine) كه در سمت داخل زانو حدود۲ �اينچ زير مفصل زانو قرار دارد.
توجه:همواره بايد توجه داشت كه دردي كه در زانو احساس مي شود مي تواند ناشي از درد واقعي زانو باشد يا يك درد ارجاعي از ناحيه كمر, ران و يا مچ پا باشد.
علل درد مزمن زانو
آرتروز :
– تعريف : به تخريب غضروف مفصلي زانو آرتروز زانو مي گويند. در فرم شديد اين بيماري منيسك ها كه غضروفي اند بطور كامل از بين مي روند و در استخوان ران و درشت ني به يكديگر سايش پيدا مي كنند.
– نشانه ها : آرتروز زانو سبب درد مزمن زانو مي شود كه با فعاليت زانو اين درد تشديد مي گردد.
– درمان : هدف از درمان در آرتروز كنترل درد است كه مي تواند با تقويت عضلات حول مفصل زانو يا استفاده از داروهاي ضد درد و در موارد شديد تعويض مفصل زانو انجام گيرد.
بورسيت :
– تعريف :
در نتيجه ضربات, عفونت و استفاده مكرر از زانو بصورتي كه زانو به زمين فشرده شود مي تواند منجر به التهاب بورس هاي زانو شود.
– نشانه ها : شايعترين بورسي كه دچار التهاب مي شود بورس جلوي كشكك است كه در افرادي كه زياد زانو مي زنند مثل خدمتكاران يا آنها كه زياد فرش مي شويند ديده مي شود و منجر به درد جلوي زانو و التهاب و قرمزي مي شود. همچنين التهاب بورس غازي كه در زير و داخل مفصل زانو قرار دارد در افراد چاق و زنان شايعتر است و سبب درد� قسمت داخل و پائين زانو بخصوص در شب و در هنگام خم شدن زانو مي شود.
– درمان :
درمان بر پايه اصول اوليه مراقبتي شامل بالا نگه داشتن, استراحت, فشار موضعي و يخ درماني است و گاهي هم از داروهاي ضد درد غير استروئيدي ( ايبوبروفن و استامينوفن ) استفاده مي شود. در موارد شديد گاهي از تزريق كورتون به داخل بورس استفاده مي شود.
عفونت :
– تعريف : ورود عامل عفوني ( معمولاً باكتري ) به فضاي مفصلي را گويند كه سبب ايجاد عفونت زانو مي شود.
– نشانه ها : درد شديد زانو بهمراه تورم و قرمزي آن. همچنين اغلب فرد دچار تب و گاهي دچار لرز مي شود.
– درمان : شامل تجويز آتني بيوتيك براي از بين بردن عامل بيماري و گاهي تخليه با سوزن مايع مفصلي است.
كندرومالاسي كشكك ( نرمي غضروفي ) :
– تعريف : سايش كشكك به قسمت داخلي يا خارجي انتهاي تحتاني ران كه موجب فشار به غضروف سطح داخلي كشكك و آسيب به آن شود.
– علائم : اين عارضه بيشتر در خانمهاي جوان و نيز در ورزشكاران از هر دو جنس رخ مي دهد. سايش مداوم سطوح مفصلي بين كشكك و ران سبب التهاب و تخريب غضروف مفصلي مي شود كه سبب درد همراه با فعاليت و درد بدنبال شستن طولاني در زانو مي شود.
– درمان : در موارد خفيف با اصول اوليه درمان ( استراحت, يخ درماني, بالا نگه داشتن و فشار موضعي ) و استفاده از داروهاي ضد التهابي درمان صورت مي گيرد همچنين تقويت عضله چهار سر راني در جلوي ران مي تواند آنرا بهبود بخشد.
زانو پرش كاران:
– تعريف : به التهاب تاندون عضله�۴ سر در يكي از اين�۳ نقطه : بالاي كشكك, درست زير كشكك و در محل اتصال به درشت ني مي گوئيم مدت نامگذاري به عنوان زانوي پرش كاران اين است كه اين آسيب عمدتاً در ورزشهاي پرش و در واليبال و بسكتبال رخ مي دهد.
– نشانه ها: دردي موضعي كه با پرش بدتر مي شود و با استراحت بهبود مي يابد يا كمتر مي شود.( بخاطر فشار روي فيبرهاي تاندوني هنگام پرش )
– درمان : اساس درمان بر پايه يخ درماني, استراحت و داروهاي ضد التهابي است. بعد از كنترل درد بايد تقويت عضلات چهار سر راني و عضلات پشت ران صورت گيرد.
برخورد با آسيب هاي زانو
در هر آسيب زانو اولين امري كه رخ مي دهد بوجود آمدن التهاب است. كه اين التهاب منجر به درد و تورم و كاهش توانايي حركت مفصل زانو خواهد شد. شكستن اين سيكل التهابي مي تواند منجر به تسريع بهبودي و كاهش درد شود. براي اين امر بايد كارهاي زير صورت گيرد :
*استراحت به زانو :
– استراحت سبب كاهش كشش هاي مكرر روي زانو مي شود.
– استراحت سبب كاهش التهاب و جلوگيري از ورود آسيب بيشتر به زانو مي گردد.
* يخ درماني :
– سبب كاهش تورم زانو مي گردد و در هر نوع آسيب حاد و آسيب مزمن زانو كاربرد دارد.
– اغلب مولفان توصيه مي كنند يخ درماني ۲-۳ بار در روز و هر بار براي مدت ۲۰-۳۰ دقيقه صورت گيرد.
– از تماس مستقيم يخ با پوست بپرهيزيد. مي توانيد كيسه حاوي يخ را در حوله قرار دهيد و حوله را روي محل بگذاريد.
* فشار موضعي به زانو توسط بانداژ محل :
– فشار موضعي سبب كاهش تورم و تسريع بهبودي مي شود.
– در برخي از آسيب هاي زانو بانداژ مي تواند به قرار گيري صحيح كشكك سرجاي خود و حفظ حركات مناسب مفصل زانو كمك كند.
* بالا نگه داشتن زانو :
– سبب كاهش تورم و التهاب مي گردد.
– بالا نگه داشتن سبب تخليه مواد زائد و التهابي از زانو به سوي گردش خون مركزي و كاهش التهاب مي شود.
* استفاده از داروهاي ضد التهابي غير استروئيدي ( NSAIDS ) :
– اين داروها� در دوز كم سبب كاهش درد مي شوند.
– اين داروها در دوز بالاتر سبب كاهش التهاب هم مي شوند.
– نمونه اي از اين داروها عبارتند از : ناپروكسن و ايبوبروفن.
– چنانچه زخم معده يا اثني عشر داريد يا قبلاً دچار خونريزي به هر دليل شده ايد قبلاً از مصرف اين داروها حتماً با پزشك مشاوره كنيد.
چه موقع به پزشك مراجعه شود
– هر گاه بعد از انجام برخوردهاي اوليه كه اشاره شد و يا استفاده از داروهاي ضد درد بعد از ۳-۷ روز علائم شما ادامه يافت يا حتي بدتر شد حتماً -� به پزشك مراجعه نمائيد.
– هرگاه بدنبال آسيب به زانو قادر به راه رفتن روي زانو نبوديد فوراً به پزشك يا اورژانس مراجعه نماييد چرا كه احتمال بروز شكستگي زانو در اين موارد بالاست و يك اورژانس به حساب مي آيد.
– تب بهمراه درد زانو ( احتمال عفونت زانو )
– درد بسيار شديد و غير قابل تحمل در زانو.
– زخم بزرگ يا عميق در ناحيه زانو باشد.
– تورم زانو در افرادي كه بيماري خوني دارند ( هموفيلي ) يا آنها كه داروهاي ضد انعقادي مصرف مي كنند ( مثل وارفارين )
شرح حال, معاينه و بررسي هاي تصويري
شرح حال :
– درد در كجاي زانوست ؟
– ماهيت درد چگونه است, درد تيز است يا گنگ و مبهم؟
– آيا آسيب قبلي در ناحيه زانو وجود داشته است يا خير ؟
– چه حركاتي درد را بهبود و چه حركاتي آنرا تشديد مي كند ؟
– آيا فرد مشكل طبي خاصي دارد؟
– ميزان فعاليت روزانه وي چقدر است ؟
– چه داروهايي احتمالاً مصرف مي كند ؟
– آيا حس در ناحيه پا و ساق نرمال است ؟
– آيا فرد تب داشته است يا خير ؟
معاينه:
– بررسي ظاهري زانو از نظر كبودي, تورم, تغيير شكل.
– بررسي حساسيت زانو در لمس آن.
– بررسي و انجام تستهاي اختصاصي مربوط به ارزيابي سلامت رباطها, تاندونها و منيسك ها كه خارج از بحث ماست.
راديوگرافي و سي تي اسكن :
– بر حسب شرح حال و معاينه پزشك امكان دارد براي بررسي شكستگي استخواني احتمالي يا دررفتگي زانو و گاهي براي بررسي برخي سطوح مفصلي يا مشاهده تغييرات تخريبي زانو ( آرتروز ) عكس راديوگرافي ساده درخواست كند.
– بندرت پزشك براي بررسي دقيق شكستگي يا دررفتگي امكان دارد سي تي اسكن درخواست كند.
– هم CT اسكن و هم راديوگرافي ساده براي بررسي شكستگي هاي عادي هستند اما هر دوي آنها در بررسي و ارزيابي بافت نرم مفصل كه شامل رباطها, عضلات و تاندونها و منيسك ها مي باشند ناتوان هستند.
ام آر آي:
– در مقايسه با سي تي اسكن, ام آر آي شكستگي هاي استخواني را بخوبي نشان نمي دهد.
– در مقايسه با سي تي اسكن, ام آر آي براي بررسي رباطها و تاندونها بسيار عالي است.
آرتروسكوپي :
– به مشاهده داخل مفصل زانو توسط دستگاه ويدئوئي مي گويند.
– در اين روش جراح توسط ابزاري خاص وارد حفره مفصلي زانو شده و آنرا بدقت بررسي مي كند.
– در مواردي مي توان اجسام زائد مثل قطعات شكسته غضروف كه داخل فضاي مفصلي مانده اند و سبب درد شده اند را با اين روش تخليه كرد.
جلوگيري از صدمات زانو
– لاغر اندام بمانيد يا بهتر بگوئيم چاق نشويد. با حفظ وزن متعادل فشار بر روي زانوها كاهش و احتمال آسيب و آرتروز هم كاهش خواهد يافت.
– تناسب بدن خود را با انجام حركات كششي و تقويت متناسب عضلات حفظ كنيد. انجام حركات كششي روي زانو قبل از ورزش به نحو قابل ملاحظه اي صدمات به زانو را كاهش مي دهد.
– تقويت عضلات چهار سر راني و پشت ران هر دو به كاهش آسيب هاي زانو كمك مي كند.
– چنانچه درد مزمن زانو داريد شنا و ورزشهاي آبي مي تواند درد شما را بهبود بخشد, نيروي شناوري در آب سبب كاهش وزن و نيروي وارده به زانوها مي شود.
– به بدن خود احترام بگذاريد چنانچه ملي درد زانوي شما را ايجاد نموده يا بدتر مي كند آنرا انجام ندهيد.
– هرگاه خسته ايد ورزش را ادامه ندهيد, بسياري از آسيبهاي ورزشي هنگامي رخ مي دهند كه ورزشكار خسته است.
– استفاده از زانو بند در ورزشهايي مثل واليبال يا بسكتبال مفيد است.
زانوها چه کاری انجام می دهند؟
زانوها تکیه گاهی استوار برای بدن مهیا می کنند.آنها همچنین اجازه به پاها می دهند که خم و راست شوند.هر دو عمل خم و راست کردن و ثبات مرد نیاز ایستادن ،راه رفتن، دویدن، دولا شدن، پریدن، چرخیدن است.دیگر قسمت های بدن کمک به زانوها برای انجام کارشان می کنند.
اینها عبارتند از:
– استخوان ها
– غضروف
– ماهیچه ها
– لیگامنت ها
– تاندون ها
اگر هر کدام از این قسمتها صدمه ببیند ، به زانو ممکن است خسارت وارد آید و قادر به انجام کار خود نباشد.
چه کسانی مشکلات زانو به هم می زنند؟
مردان، زنان، و بچه ها می توانند مشکلات زانو داشته باشند. آنها در مردم از همه نژادها و سلبقه قومی اتفاق می افتد.
چه چیزهایی موجب مشکلات زانو می شود؟
مشکلات مکانیکی زانو می تواند ایجاد شود به وسیله:
– ضربه مستقیم یا حرکت ناگهانی که موجب در رفتگی و ضرب زانو شود
– استئو آرتریت در زانو ، در نتیجه فرسایش و پارگی در قسمتهایش
مشکلات التهابی زانو می تواند به وسیله برخی بیماری های روماتیسمی ، مانند آرتریت روماتوئیدrheumatoid arthritis و لوپوس اریتما توز(لوپوس) systemic lupus erythematosus ایجاد شود. این بیماری ها موجب ورم می شود که می تواند صدمه دائم به زانو ها بزند.
مشکلات زانو چگونه تشخیص داده می شود ؟
پزشکان مشکلات زانو را تشخیص می دهند به وسیله استفاده از :
– تاریخچه پزشکی
– معاینه بالینی
– تست های تشخیصی ( مانند عکس برداری، اسکن استخوان، سی تی اسکن، ام آر آی ، آرتروسکوپی، نمونه برداری).
آرتریت در زانوها
شایعترین نوع آرتریت زانوها استئو آرتریت است. در این بیماری ، غضروف داخل زانو به تدریج دچار فرسایش شده . درمان های استئو آرتریت عبارتند از:
– داروهای کاهش درد، مانند آسپرین و استامینوفن
– داروهای کاهش ورم و التهاب، مانند ایبوبروفن و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی(NSAIDs)
– ورزش برای بهبود حرکت و قوی کردن
– کاهش وزن
روماتوئید ارتریت نوع دیگری از التهاب مفصل (آرتریت) است که بر زانو تاثیر می گذارد. در روماتوئید ارتریت ،زانو ملتهب شده و غضروف ها ممکن است تخریب شوند. درمان شامل:
– فیزیوتراپی
– دارو درمانی
– جراحی تعویض زانو( برای زانوهای شدیدا صدمه دیده).
صدمات غضروف و اختلالات آن
نرمی غضروفchondromalacia اتفاق می افتد وقتی که غضروف کپسول زانو نرم شود. این می تواند به علت صدمه ، استفاده بیش از حد، یا ضعف ماهیچه ای باشد، یا اینکه قسمتی از زانو خارج از محور باشد.نرمی غضروف می تواند ایجاد شود اگر یک ضربه به کپسول زانو موجب پارگی تکه ای از غضروف یا یک تکه از غضروف که شامل تکه ای از استخوان است.
منیسک ها Meniscus تکه هایی C شکل از غضروف هستند که مانند یک بالشتک بین استخوان فمور (استخوان ران) و درشت نی (قلم پا) هستند. بسادگی صدمه می بیند اگر زانو بچرخد در حالی که دارد وزن بدن را تحمل می کند.ممکن است قسمتی یا کاملا پاره شود.اگر پارگی بسیار کوچک باشد منیسک بهم متصل می ماند از جلو و عقب زانو. اگر پارگی بزرگ باشد ، منیسک ممکن است آویزان بماند به وسیله رشته ای از غضروف. شدت صدمه بستگی به محل و اندازه پارگی دارد.
درمان برای صدمات غضروف عبارتند از:
– ورزش برای قوی کردن ماهیچه ها
– تحریک الکتریکی برای قوی کردن ماهیچه ها
– جراحی برای صدمات شدید
صدمات رباط(لیگامنت)
دو تا از لیگامنت هایی که به طور شایع در زانو صدمه می بینند لیگامان های جلویی و پشتی صلیبی Cruciateهستند.یک صدمه به این رباط ها اغلب اوقات موسوم به پیچ خوردگی است. لیگامان صلیبی جلوییACL اغلب اوقات کشیده یا پاره می شود( یا هردو) با یک حرکت چرخشی. لیگامنت پشتی PCL معمولا به وسیله ضربه های مستقیم ، مانند تصادف اتومبیل یا تکل در فوتبال صدمه می بیند.
لیگامنت های میانی و جانبی هم برcollateral معمولا به وسیله یک ضربه به سطح بیرونی زانو ایجاد می شود . این می تواند موجب کشش و پارگی رباط شود. این ضربه ها خیلی از اوقات در ورزش هایی مانند فوتبال و هاکی اتفاق می افتد.
صدمات لیگامنت درمان می شوند با:
– گذاشتن بسته یخی درست بعد از صدمه برای کاهش ورم.
– ورزش برای تقویت ماهیچه ها
– یک حایل brace
– جراحی( برای بیشتر صدمات شدید)
صدمات تاندون Tendone و اختلالات آن
۳ نوع اصلی صدمات تاندون و اختلالات آن عبارتند از:
– التهاب تاندونTendinitis و پارگی تاندون ها
– بیماری Osgood-Schatter
– سندرم Iliotibial band
صدمات تاندون دارای دامنه ای از التهاب تاندونtendinitis تا پارگی تاندون متغیر است.پارگی تاندون ها اغلب اوقات اتفاق می افتد در نتیجه:
– استفاده بیش از حد از تاندون ( عمدتا در بعضی از ورزش ها).تاندون مانند یک باند کشی زهوار در رفته و کهنه کشیده و ملتهب می شود.
– سعی کنید یک راحت باش داشته باشید. اگر ماهیچه های ران منقبض شوند، تاندون می تواند پاره شود. این بیشتر در افراد پیرتر با تاندون های ضعیف اتفاق می افتد.
یک نوع از التهاب تاندون زانو موسوم به زانوی پرش کننده هاJumpers knee است. در ورزش هایی که نیاز به پریدن دارد، مانند بسکتبال، تاندون ملتهب شده و می تواند پاره شود.
بیماری Osgood – Schlatter بوسیله فشار stress یا کشش بر قسمتی از ناحیه رشد بالای استخوان قلم پا ایجاد می شود. این موجب ورم در زانو و قسمت بالایی استخوان قلم پا می شود. این می تواند اتفاق افتد اگر تاندون شخصی از استخوان کنده شود ، و تکه ای از استخوان را با خود داشته باشد. افراد جوان که می دوند و می پرند در هنگام ورزش می توانند این نوع صدمه را داشته باشند.
سندرم Iliotibial band وقتی اتفاق می افتد که تاندون بر استخوان خارجی زانو سائیده شده و ایجاد ورم می کند. این اتفاق می افتد اگر زانو برای مدت زیاد خیلی مورد استفاده قرار گیرد. این اغلب اوقات در تمرینات آموزشی ورزش اتفاق می افتد.
درمان ها برای صدمات تاندون و اختلالات آنها شامل:
– استراحت
– یخ
– بالا نگه داشتن
– داروها مانند آسپیرین یا ایبوبروفن برای از بین بردن درد و کاهش ورم
– کاهش فعالیت های ورزشی
– ورزش برای کشش و تقویت
– گچ گیری، اگر پارگی نسبی باشد
– جراحی برای پارگی کامل یا صدمات خیلی شدید
دیگر صدمات زانو
بیماری استئو کوندریتOsteochondritis زمانی اتفاق می افتد که خون کافی به قسمتی از استخوان زیر سطح مفصل نرسد. استخوان و غضروف بتدریج شل شده و ایجاد درد می کند. برخی از غضروف ها ممکن است شکسته شده و ایجاد درد حاد، ضعف، و قلف شدن مفصل کنند. فردی با این وضعیت ممکن است به استئو آرتریت تبدیل شود. جراحی درمان اصلی است.
– اگر تکه های غضروف شل و ول و شکسته نباشد ، یک جراح ممکن است آنها را با پیچ آنها را سرجای بگذارد.این می تواند موجب تحریک جریان خون تازه ای به غضروف شود.
– اگر تکه غضروف شل باشد، جراح ممکن است حفره را تراشیده تا به استخوان تازه برسد و یک پیوند استخوان برای ثابت نگه داشتن قطعه غضروف در محل استفاده کند.
– تحقیقات برای پیوند غضروف و بافت در حال انجام است.
سندرم پلیکاPlica syndrome اتفاق می افتد زمانی که رشته هایی از بافت در زانو موسوم به پلیکا در نتیجه استفاده زیاد و صدمه ورم می کند. درمان های این سندرم عبارتند از:
– داروهای نظیر آسپرین یا ایبوبروفن برای کاهش ورم
– استراحت
– یخ
– باند کشی بر روی زانو
– ورزش برای تقویت ماهیچه ها
– تزریق کورتیزون به داخل پلیکا
– جراحی برای برداشتن پلیکا اگر درمان های اولیه مشکل را مرتفع نکرد.
چه نوع پزشکی مشکلات زانو را درمان می کند؟
صدمات و بیماری های زانو معمولا به وسیله یک ارتوپد درمان می شوند(یک پزشک که درمان می کند مشکلات استخوانها، مفاصل، تاندون ها، لیگامانت ها و ماهیچه ها).
چگونه افراد می توانند از مشکلات زانو پیشگیری کنند؟
بعضی از مشکلات زانو ( مانند آنهایی که در نتیجه یک تصادف است) می تواند پیشگیری شوند. ولی خیلی از مشکلات زانو می توان با انجام اقدامات زیر پیشگیری کرد:
– گرم شدن قبل از انجام ورزش ها. دویدن و نرمش تمرینات گرم کننده خوبی هستند. کشش ماهیچه ها به جلو و عقب ران ها بهترین راه برای گرم کردن زانو هاست.
– قوی کردن ماهیچه های پا با انجام برخی ورزش ها ( به عنوان مثال، بالا رفتن از پله ها، دوچرخه پایی ثابت، یا کار کردن با وزنه ها).
– از تغییر ناگهانی در شدت ورزش بپرهیزید.
– افزایش قدرت یا زمان فعالیت ورزشی به تدریج.
– کفش های مناسب و اندازه بپوشید.
– حفظ وزن مناسب . وزن اضافی بر زانو ها فشار می گذارد.
چه نوع از ورزش برای افراد با مشکلات زانو بهترین است؟
سه نوع از ورزش برای افراد با آرتریت بهترین است:
– ورزش های دامنه حرکتی Range- of-Motion . این ورزش ها کمک به ثبات یا افزایش قابلیت انعطاف می شود.آنها همچنین سفتی در زانو ها را از بین می برند.
– ورزش های قوی کنندهStrengthening exercise . این ورزش ها کمک به ثبات یا افزایش قدرت ماهیچه می شود. ماهیچه های قوی کمک به حمایت و حفاظت از مفاصل با آرتریت می کنند.
– ورزش های هوازی یا استقامتی. این ورزش ها عمل قلب و جریان خون را بهبود می بخشند. آنها همچنین کمک به کنترل وزن می کنند . برخی مطالعات نشان داده که ورزش های هوازی می تواند ورم را بعض از زانو ها کاهش دهد.
اصول مراقبت از زانو
تحمل وزن بدن بر عهده برخی مفاصل مانند لگن (Hip) مچ پا و زانو است. ایستایی مفصل زانو استخوانی نیست بلکه لیگامانی بوده و در زیر پوست به وسیله زردپیها و لیگامانها حفظ میشود، از اینرو بسیار در معرض صدمه است.
به گزارش ایران، وزنی که روی مفصل زانو وارد میشود بین سه تا ۵ برابر وزن کل بدن است. یعنی یک فرد ۷۰ کیلوگرمی حدود ۳۵۰ کیلوگرم نیرو در هر بار که پا روی زمین میگذارد، به مفصل زانوی خود تحمیل میکند. این میزان در حین دویدن تا ۷ برابر وزن بدن خواهد بود.
تغییرات غضروفی مربوط به سن که در اثر گذر زمان رخ میدهد در زانو خیلی زودتر از دیگر مفاصل خود را بروز میدهد.از نظر بهداشت زانو باید بدانیم که وزن بدن بسیار مؤثر است و میتواند عاملیمخرب باشد، به عنوان مثال اگر فردی ۱۰کیلوگرم اضافه وزن داشته باشد بهطور حتم بدون آنکه بداند حدود ۵۰ کیلوگرم در مجموع روی زانوهایش فشار وارد کرده است. تقویت عضلات چهار سر زانو بدون فشار به مفصل با انجام تمرینات ورزشی نشسته و با عنوان نرمشهای ایزومتریک و در کل تقویت عضلات اطراف زانو بسیار مهم و حائز اهمیت فراوان است.
ساییدگی زانو یا به علت کهنسالی بروز میکند که این مسئله طبیعی است و در افراد متفاوت خواهد بود اما عامل دیگر به علت پارگی مینیسک (حتی ضایعه کم) در صورت درمان نشدن به صورت تدریجی موجب ساییدگی زانو میشود.
خیلی از افراد را میبینیم که مشکل انحنای زانو دارند یعنی اگر پای آنها را از مچ به هم بچسبانیم از ناحیه زانو به هم نمیچسبد و اصطلاحاً حالت پرانتزی به خود میگیرد و یا برعکس که البته این مسئله به علل ژنتیکی یا به علت راشیتیسم میتواند بروز کند که باید درمان شود تا بیومکانیک زانو بر هم نخورده و آسیب احتمالی به زانو وارد نشود که به این علل، علل ثانویه میگویند.
البته بیماریهایی مثل آرتریت روماتوئید، نقرس، روماتیسم و یا تصادفات میتواند از دیگر عوامل تخریبکننده بافت غضروف زانو محسوب شود.درمان در مواردی که علل ثانویه وجود دارد با رفع عامل تخریب زانو به عنوان مثال درمان پارگی لیگامان و یا پرانتزی بودن پاها به داخل یا خارج بدن، پیش از آسیب به غضروف زانو بسیار مؤثر و حائز اهمیت است اما اگر غضروف از بین رفت متأسفانه در افرادی هم که سن بالایی دارند کار خاصی وجود ندارد و دانش از کمک به اینگونه بیماران ناتوان بوده و تنها راه موجود تعویض مفصل است. این روش درمانی امروزه از گستردگی خاصی بهرهمند است و در آن جراحان زانو با تراشیدن سطح مفصل تخریب شده، به جای آن مفصل فلزی مصنوعی قرار میدهند.
با پیشرفتهایی که در طراحی اینگونه پروتزها حاصل شده، طول عمر بهرهگیری از آنها نیز افزایش چشمگیری یافته است. چند فرضیه را باید برای حفظ سلامت زانوها درنظر داشت: اول این که تلاش کنیم وزن خودمان افزایش نیابد و اگر افزایش وزن داریم درصدد کاهش آن برآییم. دوم باید بدانیم که غضروف بهطور مستقیم با تغذیه ارتباط ندارد ، اما چگالی استخوان به عنوان عاملی در حمایت غضروف ازاهمیت بالایی برخوردار است و این مسئله مستلزم مصرف کلسیم از طریق موادغذایی، لبنیات کمچرب، میوهها و سبزیها است.
قد و وزن افراد در بروز مشکلات زانو بسیار مهم است باید فراموش نکنیم که پلهها و یا کوهنوردی و استفاده نکردن از سرویسهای بهداشتی فرنگی (توالت فرنگی) از علل صدمه زننده به زانو به شمار میرود.نادرست بالا رفتن و بویژه پائین آمدن از پلهها و حتی کوهستان به مفصل زانو آسیب فراوان میزند. پائین آمدن روی مفصل کشک رانی (پتله فمورال) نقش دارد و با بالا رفتن روی ساق پا فشار میآورد.
پائین آمدن از پلهها ۷ تا ۸ برابر وزن بدن بر زانوها فشار میآورد و درباره کوهنوردی هم همینطور اگر زانوی دردناکی داریم با پای غیر دردناک بالا برویم و با پای دردناک پائین بیاییم چون پای دردناک صاف پائین میآید اما اگر مشکل زانو داریم باید از کوهنوردی پرهیز کنیم. توصیه میکنم تا از سرویس بهداشتی فرنگی حتی از سنین پائینتر در منازل استفاده شود، با توجه به رعایت نکات بهداشتی در این خصوص مشکلی از نظر شرعی نیز وجود نخواهد داشت.ورزشهای آبی بویژه راه رفتن در آب بسیار توصیه میشود. بهتر است در نواحی کمعمق که بالای لگن آب وجود دارد در جهات مختلف راه برویم.
برخلاف باورهای غلط کله و پاچه جز چاق کردن افراد کاربردی در تقویت غضروف ندارد. درخصوص مکملهای تقویت غضروف باید با پزشک مشورت کرد اما اگر کسی کاملاً تخریب غضروف دارد دیگر مصرف این داروها بیمعنا است.
۱۰ حركت براي تقويت زانو و جلوگيري از آرترز
۱ ) محکم کردن زانو :
بنشينيد و پاها را مقابل خود دراز کنيد . زانوي خود را هرچه محکمتر راست کنيد، آن را به زمين فشار دهيد و همزمان پا را از مچ به سمت خود بکشيد . زانو را تا پنج شماره راست نگه داريد ، سپس آن را کاملا شل کنيد ( سه بار در روز هر بار ده مرتبه ).
۲ ) محکم کردن زانـو در حالت ايستاده يا نشسته :
بايـد اين تمرين را در فعاليتهاي روزمـره خود بگنجانيد . بـراي مثال هنگامي که بـراي مدتي طولاني نشسته ايد به دفعات زانوي خود را راست کنيد.
۳ ) محکم کردن زانـو با حمايـت پـاشنـه :
بنـشيـنـيـد و پاها را در مقابل خود دراز کنيـد . جسمي ( مانند حولهاي تا شده يا يک تکه چوب به ارتفاع پنج سانتيمتر ) را زيـر پـاشنـه خود قرار دهيـد ، عضلات ران را سفت کنـيـد و انگشتان را از مچ پا به سمت خود بکشيد . تا ده بشماريد ، سپس عضلات را شل کنيد و اين تمرين را حداقل دو بار در روز و هر بــار ده مرتـبـه انجام دهيد .
۴ ) بالا بردن پا در وضعيت کشيده :
بنشينيد و پاها را راست کنيد . در حالي که زانو را در وضعيت کشيده قفل کردهايـد ، پاي آسيـب ديـده را بالا ببريد ، سپس تا نزديکي زمين پايـيـن بياوريـد . اين تمرين را بهصورت متوالي و سريع ده بار انجام دهيد و سعي کنيد به سي بار برسانيد .
۵ ) بالا بردن پا با وزنه :
بنشينيد و پاهاي خود را راست کنيد. وزنهاي روي مچ پا قرار دهيد، پاها را در همان حالت راست بودن بالا ببريد و سپس به آرامي پاييـن بياوريـد . بـراي شروع ، وزنه نبايد از يک کيلوگرم بيشتر باشد وزنه را به تدريج سنگينتر کنيد . مراقب باشيد که زانو در وضعيت کشيده باشد. تمرين را با پنج بار شروع کنيد و بهتدريج به پنج سري دهتايي برسانيد .
۶ ) چرخش مفصل ران :
بنشينيد و مفصل پاهاي خود را راست کنيد. در حالي که زانو را در همان وضعيـت کشيـده قفل کردهايـد پـا را بالا ببـريـد و دايرههايي را با پاي خود در فضا به سرعت رسم کنيد و آن را به سه سري دهتايي برسانيد . اين تمرين را با افزودن وزنه به مچ پا انجام دهيد.
۷ ) حرکت الفبا :
بنشينـيـد و پاها را راست کنيد ، در حالي که زانو را صاف نگه داشتهايد پا را بالا ببـريـد و بدون توقف حروف الفبا را در فضا بنويسيـد . وقتي اين تمريـن برايتـان آسان شد ، آن را با افزودن وزنه به مچ پا ادامه دهيد.
۸ ) بالا بردن پا در وضعيت نشسته :
بنشينيد و پاها را راست کنيد. در حالي که زانو را در وضعيت کشيده قفل کردهايد ، پا را بالا ببريد. به صورت عرضي آن را به يک سو ببريد و به آرامي به سمت مرکز برگردانيد و آن گاه به نرمي پايين بياوريد . ايـن حرکت را با هر پا پنج بار تکرار کنيد و به تدريج به سه سري دهتايي برسانيد ؛ سپس اين تمرين را با افزودن وزنه به مچ پا ادامه دهيد.
۹ ) دور کردن مفصل ران :
به پهلو بخوابـيـد ، به نحوي که پـاي آسيب ديـده بالا قرار گيـرد . زانـو را راست نگه داريد و پا را از زانو بالا ببريد ، تا سه بشماريد و سپس به آرامي پايين بياوريد. با پنج بار شروع کنيد ، به تدريج تعداد تمرين به سه سري دهتايي برسانيد و سپس با افزودن وزنه به مچ پا آن را ادامه دهيد.
۱۰ ) بالا بردن پا در وضعيت دمر :
روي شکم بخوابيد . زانو را راست نگه داريد و پا را از عقب کمي بالا ببريد. اين وضعيت را تا سه شماره حفظ کنيد، سپس بهتدريج پا را پايين بياوريد. تمرين را با هر پا پنج بار انجام دهيد، به تدريج آن را به سه سري دهتايي برسانيد و سپس با افزودن وزنه به مچ پا ادامه دهيد.
– درد زانو نشانه چیست؟
کمی بلندتر قدم برداشتید و حالا زانویتان درد گرفته است. زانو درد چیز بسیار شایعی است. زانوان همیشه نسبت به وارد شدن ضربه و کبود شدن حساس بودهاند. و جوامع هرچه فعالتر میشوند، زانوان بیشتر در معرض سائیدگی قرار میگیرند و روز به روز بر مبتلایان به زانو درد افزوده میشود.
یک زمین خوردن، پیچ خوردن، یا ضرب دیدن زانو و نیز جراحت قدیمی که کاملاً التیام نیافته است حالا نسبت به تغییر هوا حساس شده و درد میگیرد. اما بیشترین دردها مکرر و خودبهخود زانو ناشی از کار زیاد آن است.
مفصل زانو دارای رباطهای محکمی برای نگاهداری و محافظت، غضروفی بهصورت یک بالشتک برای استخوانها، و وترهائی برای اتصال ماهیچهها به یکدیگر است. اما حتی این بافتهای کشسان نیز محدودیتهائی دارند. خم شدن یا چرخیدن بیش از حد، دویدن زیاد، یا پرش میتواند باعث پارگی یا التهاب آنها شود.
آسیب وارد شده به این بافتها به سطوح استخوانی مفصل زانو هم سرایت میکند. بافتهای زانو مانند یک کمک فنر اتومبیل عمل میکنند و اگر توقف ناگهانی آن یا فشار بیش از حد بر آن زیاد باشد، فرسوده میشود. در فرسودگی کمک فنر شما صدای مالش فنر بر فلز را میشنوید و در زانو درد ناشی از ماش استخوانها را بر هم احساس میکنید.
بسیاری از دردهای ناشی از کار زیاد زانو در زیر یا دور کشکک آن است که در گروه گرفتاریهای زانو به نام نرم غضروفی کشکک قرار دارند.
اما همهٔ دردهای کار زیاد جزو این دسته نیستند. مثلاً نوجوانی در خانه دارید که درست زیر کشکک زانویش درد میکند؛ این درد ممکن است بیماری آزگوود – شلاتر یا درد شدید باشد که بهعلت کشیدگی زیاد وترهای متصل به ساق پا است. همراهی جستوخیز زیاد و رشد سریع ماهیچهها و استخوانهای نوجوان باعث دردهای شدید در جلو یا زیر زانو میشود.
انجام حرکت غلط زانو باعث التهاب غشای مفصلی میشود. مفصل در این حالت دردناک و شبیه به کیسهای پر از آب میگردد. التهاب غشای مفصلی از ضربه دیدن یا پیچ خوردن زانو ناشی شده و خون یا مایع در بافتهای آن جمع میشود.
یکی دیگر ناراحتیهای ناشی از کار زیاد زانو نوعی التهاب کیسهٔ زلالی آن است. یعنی آزردن قسمت جلو زانو باعث پر از آبشدن کیسهٔ واقع در آن میشود. شایعترین علت این گرفتاری زانو زدن زیاد بر روی سطوح سفت است.
همچنین زانو مستعد ابتلا به نوعی التهاب استخوانی غضروفی است که مرگ قسمتی از سلولهای استخوان یا غضروف است. علت این ناراحتی معلوم نیست. بالاخره قطعه استخوان یا غضروف مرده میشکند و با قفل شدن زانو درد شدیدتری را بهدنبال دارد.
در بعضی موارد، درد زانو از جائی دیگر بدن، مثل انگشتان پا، مچ پا، ستون مهرهها، یا لگن سرچشمه میگیرد. صاف بودن کف پا یا ضعیف بودن قوزک باعث چرخیدن بیش از حد پا به درون میشود که این حالت فشار زیادی بر زانو میآورد. و اگر وضعیت ایستادن یا راهرفتن نادرستی بگیرید درد در زانو احساس میشود.
همچنین زانو هدفی مساعد برای انواع التهاب مفاصل است. التهاب استخوانی مفصلی ناشی از تخریب غضروف و بافتهای دیگر در اثر فرسودگی است. التهاب شبهروماتیسمی مفاصل با رشد فزایندهٔ درد و تورم مفصل و بافتهای متصلکنندهٔ آن مشخص میشود که با علائم دیگر، مثل خستگی، کاهش وزن و تب خفیف، همراه است. در نقرس نیز که یک اختلال سوختوسازی است، با رسوب اسید اوریک در مفاصل و بافتهای دیگر ایجاد التهاب مفصلی میشود.
علاوه بر همه، اینها، زانو محل مستعدی برای رشد تومور و کیست، و نیز عفونتهای دردناک باکتریائی است.
– درمان درد زانو
کلید اصلی تسکین بیشتر دردهای زانو انجام ندادن حرکاتی است که درد را شروع کردهاند. تکرار این حرکات جرقهٔ شعلهور شدن پاسخهای شدید درد است. زانوی دردناک را با ملایمت و آرامش درمان کنید.
اصول چهارگانه را رعایت کنید. استراحت، یخ گذاشتن، بستن، و بالا گرفتن در تسکین دردهای ناشی از پیچخوردگی و کار زیاد زانو مؤثر است. استراحت از همه مهمتر است. سپس، بعد از یک دوره محدودیت فعالیت، بهتدریج به کارهای عادی باز گردید.
همراه با چند روز استراحت از یخ نیز استفاده کنید. گذاشتن ۱۵ دقیقه یخ چند بار در روز به تسکین درد کمک میکند. زانو را با پارچهای کشسان ببندید، ولی نه محکم. و بالشی زیر زانو بگذارید تا مایع جمع شده در آن تخلیه شود.
مسکن بخورید. آسپیرین و ایبوپروفن مسکنهای خوبی برای رفع ورم و درد زانو هستند. استامینوفن درد را آرام میکند، ولی بر التهاب تأثیری ندارد.
زانو را گرم کنید. گذاشتن یخ در آسیبهای بار اول درد را کاهش میدهد. اما در بیشتر موارد، گرمای مرطوب مؤثرتر است. حولهٔ گرم و مرطوب، کیسهٔ آب گرم و حمام آب گرم به تسکین درد کمک زیادی میکند.
وزن کم کنید. اگر اضافه وزن دارید، کاهش وزن راه خوبی برای کم کردن فشار وارد بر زانو در هنگام راه رفتن است. این فشار تا ۸ برابر وزن بدن است. یعنی با کاهش ۵ کیلوگرم وزن ۴۰ کیلوگرم فشار از روی زانو برداشته میشود.
کفی در کفش بگذارید. گذاشتن کفی طبی در کفش مانع چرخش زیاد پا را به طرف داخل میشود. اگر این چرخیدگی زیاد است، باید کفی مخصوص بگذارید.
بالش زیر زانو بگذارید. اگر در حین کار باید زانو بزنید، بالشتک نرمی زیر آن بگذارید و گاهگاه استراحتی به زانو بدهید تا فشار مداوم بر آن نیاید.
چمباتمه نزنید. چمباتمه زدن و خم کردن کامل زانو فشار بسیار زیادی بر آن وارد میکند که ممکن است باعث پارگی غضروف یا وتر ماهیچهٔ چهار سر ران شود. در برخی افراد، چمباتمه زدن مکرر باعث حملات درد میشود.
نوع ورزش را عوض کنید. ورزشهائی مثل شنا، دوچرخهسواری، و پیادهروی هم به اندازهٔ دویدن سودمندند، ولی کمتر زانو را آزار میدهند. اگر حتماً باید بدوید، خوب خود را گرم کنید، مسافت کوتاهتری را بدوید، سطح نرمتری را برای دویدن انتخاب کنید، و همیشه کفشهای مخصوص دویدن بپوشید.
ورزش کنید. ضعف ماهیچهای بیشترین علت زمینهای دردهای زانو است. بههمین دلیل ۸۰ درصد دردهای زانو با انجام برنامهٔ ورزشی مناسب برای تقویت ماهیچهها، مخصوصاً ماهیچههای جلو و پشت ران، تسکین مییابند.
آسیب زانو در ورزش
اين روزها آسيب ديدگي زانو در ميان فوتباليستهاي جوان ايراني بيداد مي كند و روزي نيست كه در تمرينات تيمي و يا مسابقات باشگاهي و ملي بازيكني در معرض اين آسيب ديدگي قرار نگرفته باشد بطوري كه به كابوسي براي جوانان تبديل شده است. در مقاله ذيل ضمن معرفي آناتومي زانو و رباط ها و ليگامنت هاي مربوطه سعي شده ضمن معرفي انواع آسيب ديدگي نحوه مقابله با آنها نيز توضيح داده شود.
مقدمه
زانو بعد از مچ پا شایعترین محل صدمات ورزشی است.صدمات رباط صلیبی قدامی یکی ازعلل شایع زانودرد حاد و مزمن است.جراحات این رباط مهم زانو عمدتاً ناشی از کاهش ناگهانی سرعت در هنگام دویدن و صدمات ورزشی تماسی که جزء چرخشی روی زانو دارند می باشد. همچنین ورزشهای تماسی می توانند ثانویه به کشیده شدن زانو, اعمال نیروهایی از سمت خارج به داخل زانو و یا باز شدن بیش از اندازه زانو (Hyper extension ) سبب صدمه دیدگی رباط صلیبی قدامی ( ACL ) شوند.
صدمه دیدگی رباط ACL در سطح یکسانی از فعالیت در زنان بیشتر رخ می دهد و درصد قابل ملاحظه ای از صدمات زانو را تشکیل میدهد. حداقل ۵۰% از افراد با آسیب ACL دچار آسیب همراه در منیسک زانو می شوند که منیسک خارجی مستعدتر به آسیب دیدگی است ( البته در آسیب دیدگی حاد ). در آسیب های مزمن رباط ACL معمولاً منیسک داخلی است که دچار آسیب همراه می شود. سالانه در آمریکا ۹۵۰۰۰ پارگی رباط ACL گزارش می شود.
رباط صلیبی قدامی زانو ( ACL ) برای پایداری مفصل زانو در هنگام دویدن, پرتاب پا و … بسیار حیاتی است. زانویی با آسیب دیدگی رباط ACL بسیار برای صدمه دیدگی در منیسک و تغییرات تخریبی ( آرتروز ) مستعد است.
فرکانس
در آمریکا سالیانه ۲۰۰۰۰۰ آسیب مرتبط با ACL ایجاد می گردد که ۹۵۰۰۰ مورد آن پارگی رباط صلیبی قدامی است. همچنین سالیانه حدود ۱۰۰۰۰۰ بازسازی رباط توسط جراحی انجام می شود.
بروز آسیب به این رباط در ورزشهایی مثل فوتبال, بسکتبال و اسکی بیشتر است.
همچنین احتمال ایجاد این آسیب در زنان ۷/۹- ۵/۲ برابر مردان است ( در سطح یکسانی از فعالیت (
آناتومی کاربردی
رباط صلیبی قدامی در عقب به لبه خلفی داخلی کوندیل خارجی ران اتصال دارد سپس در داخل کپسول مفصل ران به سمت پائین, جلو و داخل رفته کمی پهن تر شده و به حفره ای در جلو و خارج استخوان درشت نی اتصال می یابد. این رباط دو باند دارد. باند جلویی داخلی که در هنگام خم شدن زانو کشیده و در هنگام باز شدن زانو شل است و باند خلفی خارجی که در هنگام باز شدن زانو کشیده و در هنگام خم شدگی زانو شل است.
رباط ACL از شاخه خلفی عصب مربوط به درشت نی عصب می گیرد و سبب ایجاد حس عمقی در زانو می شود.
بیومکانیک ورزشی
۸۵% از مقاومت در مقابل حرکت به جلوی استخوان درشت نی نسبت به استخوان ران را در محل مفصل زانو را ACL تامین می کند و سبب پایداری زانو در هنگام ایست ناگهانی می شود. حداکثر مقاومت ACL زمانی است که زانو در حالت کاملاً باز قرار دارد.
همچنین رباط صلیبی قدامی در محدود کردن میزان چرخش درشت نی هم نقش دارد و هنگامی که زانو کاملاً باز است در مقابل نیروهای وارد به زانو از داخل و خارج زانو را محافظت می کند و پایداری آنرا به کمک رباطهای جانبی زانو حفظ می کند.
هنگامی که ACL صدمه ببیند ترکیبی از حالت حرکت به جلوی درشت نی نسبت به ران و چرخش به خارج و داخل بیش از حد استخوان درشت نی رخ می دهد.
متوسط قدرت رباط صلیبی قدامی در برابر کشش حدود ۲۱۶۰ نیوتن می باشد که این مقدار بطور قابل ملاحظه ای کمتر از متوسط توان رباط صلیبی خلفی و تقریباً نصف رباط جانبی داخلی زانو است.
شرح حال
با یک شرح حال مناسب که تاکید آن بر مکانیسم آسیب و شناسایی آسیب های احتمالی قبلی است و معاینه مناسب می توان در اغلب موارد آسیب ACL را تشخیص داد
. در ورزشهای غیر تماسی:
– یک صدای تق همراه با آسیب ACL شنیده شده یا خیر. معمولاً این صدا هنگامی که فرد ناگهان تغییر مسیر داده یا ناگهان در هنگام دویدن ایستاده است و یا در هنگام افتادن روی پا بعد از پرش شنیده شده و بدنبال آن التهاب ایجاد شده است.
– در خلال چند ساعت خون در مفصل تجمع پیدا کرده است.
– فرد معمولاً نتوانسته است بخاطردرد و تورم یا ناپایداری زانو به فعالیت ادامه دهد.
• در ورزشهای تماسی و ضربات با انرژی بالا:
– این صدمات رباط ACL معمولاً با آسیب دیدگی سایر رباطهای زانو یا منیسک ها همراهی دارد
– اعمال یک نیروی شدید از سمت خارج به داخل به زانو می تواند منجر به یک سه گانه آسیب دیدگی شامل آسیب ACL, آسیب رباط جانبی داخلی زانو و آسیب تاخیری منیسک داخلی شود.
معاینه بالینی
• مشاهده دقیق زانو برای بررسی تجمع مایع یا تغییر شکل استخوانی ( شکستگی احتمالی ) طبق تحقیقات انجام شده در آسیب استخوانی تجمع سریع مایع در مفصل ۷۲% ارتباط با آسیب رباط صلیبی قدامی دارد.
• معاینه دامنه حرکات مفصل زانو بخصوص بازشدن کامل زانو که اگر نشود امکان آسیب همراه در منیسک را مطرح می کند.
• لمس ساختارهای استخوانی امکان دارد منجر به شناسایی شکستگی استخوان درشت نی شود.
• لمس خطوط مفصلی زانو برای ارزیابی آسیب احتمالی منیسک ها لازم است. همچنین باید رباطهای جانبی زانو معاینه شوند.
• انجام Lachman test بعد از رفع یا کاهش درد بیمار باید برای ارزیابی رباط ACL صورت گیرد به این صورت که فرد روی تخت خوابیده و زانو را در وضعیت خم شدگی ۲۰ تا ۳۰ درجه قرار می دهیم با دست چپ ران را می گیریم و با دست راست پشت قسمت فوقانی ساق را به جلو و طرف خود می کشیم. چنانچه در سمت آسیب دیده مقدار جابجا شده به جلو نسبت به سمت سالم در پای دیگر بیش از ۳ میلی متر باشد غیر عادی است و نمایانگر آسیب است.
• انجام تست Ant.drawer test بخاطر اسپاسم عضلات پشت ران که تست را متاثر می کند کمتر قابل اعتماد است. برای انجام تست بیمار به پشت خوابیده و زانوها را در وضعیت خم شدگی ۹۰ درجه قرار می دهد. معاینه گر جلوی وی نشسته و با دو دست پشت قسمت زیر زانو را می گیرد و ساق را به سمت خود می کشد و در آسیب رباط صلیبی قدامی استخوان درشت نی جلو می آید
علل آسیب دیدگی رباط صلیبی قدامی
• ورزشهای پر خطر برای آسیب دیدگی ACL : ورزشهای فوتبال, اسکی, بسکتبال و بیسبال مسئول ۷۸% از جراحات مرتبط با ورزش رباط صلیبی قدامی هستند.
• جنس : صدمات ورزشی زنان در زمینه پارگی رباط ACL بیشترمی باشند.
• کفش ورزشی : کفش های ورزشی که کناره های آنها سفتتر و محکمتر از وسط کف آنها می باشد بیشتر فرد را مستعد صدمه دیدگی ورزشی می کند.
بررسی تصویربرداری
رادیوگرافی:
• یافته های رادیوگرافیک اغلب منفی است.
• برای بررسی آسیب های همراه با پارگی ACL می توان از نماهای AP, Lateral و merchant و sunrise و Notch view استفاده نمود.
• نمای مایل برای بررسی صفحه استخوان تیبیا مفید است.
• امکان دارد در نمای AP شکستگی همراه با کندگی قسمت خارج کپسول ( Segond fracture ) دیده شود.
این شکستگی یک شاهد بر آسیب کپسول خارجی و یک مدرک غیر مستقیم بر آسیب رباط صلیبی قدامی است. و در قسمت خارجی صفحه تیبیا اتفاق می افتد درست در مجاورت خط مفصلی و در خلف توبرکل Gerdy
آرتروگرام:
• این روش تقریباً با MRI جایگزین شده است.
• از این روش برای بررسی پارگی ACL استفاده می شود.
ام آر آی:
• برای تشخیص آسیب های ACL حدود ۹۵% حساسیت دارد. همچنین با آن می توان کوفتگی های استخوانی را که در ۹۰% از موارد آسیب رباط صلیبی قدامی وجود دارند تشخیص داد.
درمان
فاز حاد:
چنانچه جراحی لازم باشد معمولاً آنرا ۳ هفته به تاخیر می اندازند تا التهاب کاهش یافته و از عوارضی مثل خشکی مفصل بدنبال جراحی سریع جلوگیری شود. باید در این سه هفته عضلات جلو و عقب ران و دامنه حرکتی مفصل زانو تقویت و زیاد شود که این امر می تواند به کاهش تجمع مایع مفصلی و بدست آوردن سریع توان عضلانی بعد از عمل کمک کند. برای تصمیم به جراحی توجه به چند فاکتور مهم است مثل سطح فعالیت ورزشی قبل از صدمه دیدگی , صدمات همراه , تمایل برای ادامه همان رشته ورزشی.و میزان شلی مفصل زانو.جراحی می تواند بصورت ترمیم داخل یا خارج مفصلی رباط صلیبی قدامی باشد, در روش داخل مفصلی توسط روش آرتروسکوپی رباط پاره شده را بصورت اولیه یا با استفاده از رباط زیر کشکک ترمیم می کنند. در روش خارج مفصلی هم با استفاده از بخشی از نوار فیبری خارج ران به نام ایلیو تیبیال تراکت زانو را در سمت خارجی در بیرون سطح مفصلی پایدار می کنند. انتخاب بین این دو روش بسته به نظر جراح دارد و امری تخصصی است. درمان غیر جراحی پارگی aclمعمولا برای افراد مسن و آنهایی که قصد پرداختن به ورزش های شدید و رقابتی را ندارند در نظر گرفته می شود.
فاز بهبودی: سه فاز دارد
• فاز اول : دو هفته اول بعد از جراحی را شامل می شود و هدف در آن رسیدن به بازشدگی کامل زانو ( Full extension ) و حفظ قدرت عضلانی عضله چهارسر رانی و کاهش تورم و نیز توانایی خم کردن زانو در حد نود درجه است.
• فاز دوم : هفته سوم تا پنجم بعد از عمل را شامل می شود و هدف در آن حفظ توانایی باز کردن کامل زانو و افزایش میزان خم شدن زانو به بیش از ۹۰ درجه تا رسیدن به خم شدگی کامل زانو است.
• فاز سوم : هفته ششم را شامل می گردد و هدف در آن افزایش قدرت و سفتی عضلانی است و بدنبال این مرحله به آرامی به ورزش باز می گردیم.بدون انجام تمرینات کافی در دوره بعد از جراحی بازگشت به ورزش به زمانی معادل ۹-۶ ماه زمان نیاز دارد.
عوارض
• خشکی مفصلی
• ناپایداری مفصل زانو
• دردو محدودیت حرکات مفصل زانو
پیش آگهی
• میزان موفقیت جراحی رباط ACL 95-82% است.
چه ورزشی برای زانو درد خوب است ؟
شنا كردن اولین گزینه پزشكان است.شنا به جز شنای كرال پشت،برای زانوها بسیار مفید است. علاوه بر شنا میتوان در قسمت كم عمق استخر قرار گرفته و به مدت ۱۵ دقیقه در مسیر عرض استخر راه رفت.این كار موجب میشود بدون وارد آمدن فشار بر مفصل زانوی مبتلا به آرتروز، عضلات اطراف زانو تقویت شود تا وزن اندامهای فوقانی به زانو وارد نیاید.البته امكان این ورزش همیشه مهیا نیست.دومین گزینه پیادهروی است.پیادهروی فشار زیادی بر زانوها وارد نمیكند. پیادهروی سریع،اگر قبلا آسیبی در زانوهایتان نداشتهاید،مشكلی ندارد.اما به زانوهای معیوب آسیب میرساند.دوچرخهسواری نیز بر روی زانوها فشار زیادی وارد نمیكند.بهطور كلی هرگونه فعالیتی كه فشار كمی بر زانوها وارد كند و یا فعالیتهایی كه در آنها شما مجبور نیستید بهسرعت تغییر جهت بدهید،برای زانوها مشكلساز نیستند.
ورزش هایی که برای شما مضر هستند:
هر ورزشی كه مستلزم خمكردن شدید زانوها باشد میتواند به زانو صدمه بزند.اگر خم كردن بههمراه بلندكردن وزنه باشند،فشار مضاعفی به زانوها وارد میكند و میتواند به زانو آسیب برساند.با این تعریف فعالیتهای ورزشی كه در آنها خم میشوید یا میپرید،مثل بسكتبال و فوتبال برای زانوها مضرند.ورزشهایی كه در آن حركتهای خمشدن زانوها و فرودآمدن روی پاها به دفعات زیاد انجام میشود نیز برای زانوها مضر هستند،تنیس،بدمینتون و فوتبال از این دسته ورزشها محسوب میشوند.طنابزدن جزء موارد استثنایی است كه به رغم پریدن آسیبی به زانو وارد نمیكند.ورزشهایی كه در آنها فرد میپرد،فرود میآید یا در حال دویدن بهطور ناگهانی تغییر مسیر میدهد،فشار خیلی زیادی روی زانوها وارد میكند كه ممكن است منجر به آسیب به رباطهای زانو و بهخصوص رباط صلیبی قدامی شوند.حتی مقادیر كم این فعالیتهای ورزشی نیز میتوانند باعث آسیب به غضروف یا منیسكهای زانو كه از غضروف آن محافظت میكنند، بشود.توجه داشته باشید ورزشكاران حرفهای با گذراندن دوران بدن سازی و تقویت عضلات پا احتمال آسیب دیدگی را كاهش میدهند ضمن اینكه قبل از شروع ورزش نیز بدن خود را بطور اصولی و مناسب گرم میكنند، برای همین است كه میزان آسیب در آنها كمتر است، ورزشكاران آماتوریست كه مثلا فوتبال بازی میكنند.
ورزش اختصاصی
با چند ورزش میتوان عضلات زانو را به طور اختصاصی تقویت كرد.یكی از این ورزشها،این است كه روی زمین بنشینند و پای خود را دراز كنند و به حالتی قرار گیرند كه به مفصلشان فشاری وارد نیاید سپس به حالت در جا عضله جلوی ران خود را منقبض كنند و تا ۱۰ شماره به همین حالت نگه دارند.میتوان برای مثال،صبح سه بار،ظهر سه بار و شب هم سه بار این كار را انجام دهید. البته در روزهای ابتدایی بهتر است زیاد به اندامهایشان فشار وارد نیاورید و به تدریج و به صورت هفتهای یك بار،شدت یا مدت تمرین را به مقدار ۱۰ تا ۲۰ درصد افزایش دهید.این نوع ورزش برای عضله چهار سر ران یا جلوی ران است.برای پشت ران هم میتوان عضله پشت ران را منقبض كرد و به طور مشابه با تعداد و مدت گفته شده عمل كرد.