• درباره ميزان غذايي که مي خوريد دقت کنيد و آن را با مقدار غذاي مورد نيازتان تنظيم نماييد به گونه اي که وزن مطلوب خود را کسب کنيد و در همان وزن باقي بمانيد .

دیابت یا بیماری قند، یک اختلال متابولیک (سوخت و سازی) در بدن است. در این بیماری توانایی تولید انسولین در بدن از بین می‌رود و یا بدن در برابر انسولین مقاوم شده و بنابراین انسولین تولیدی نمی‌تواند عملکرد طبیعی خود را انجام دهد.

در دیابت پانکرانس انسولین را تولید نمی کند یا بدن نمی تواند از انسولین استفاده کند هردو این  موجب افزایش قند خون و دیابت می شود.

چهارمین علت مرگ ومیر در کشورهای توسعه یافته دیابت است و برای سلامت جهان تهدید بزرگ محسوب می شود.

بروز دیابت در سنین ۷۰-۶۰ سالگی افزایش می یابد و شیوع آن ۳ برابر بیش از سنین متوسط عمر است یکی از مشکلات آن است که شخص ممکن است مبتلا به بیماری دیگری نیز باشد که کنترل قند خون را مشکل تر می سازد.

به علاوه ممکن است بیمار به علت بالا بودن قند خون در طی چند سال قبل از تشخیص دچار عوارض دیابت شود.

نقش اصلی انسولین پایین آوردن قند خون توسط مکانیزم‌های مختلفی است. دیابت دو نوع اصلی دارد.

در دیابت نوع یک تخریب سلولهای بتا در پانکراس منجر به نقص تولید انسولین می‌شود و در نوع دو مقاوت پیشرونده بدن به انسولین وجود دارد که در نهایت ممکن است به تخریب سلول‌های بتای پانکراس و نقص کامل تولید انسولین منجر شود.

در دیابت نوع دو مشخص است که عوامل ژنتیکی، چاقی و کم‌تحرکی نقش مهمی در ابتلای فرد دارند.

افراد سالمندي كه در معرض ابتلا به ديابت و يا پيشرفت ديابت قبلي هستند، معمولاً علائم كلاسيك ديابت را بروز نمي‌دهند. در واقع به دليل اين تغييرات فيزيولوژيكي مرتبط با سن، بعضي از علائم ديابت مخفي مانده و يا تشخيص آن مشكل مي‌شود. از جمله علائم كلاسيك ديابت تشنگي شديد، افزايش و تكرر ادرار و نيز كاهش وزن عليرغم پرخوري مي‌باشد.

افراد سالمند معمولاً دچار اين علائم نمي‌شوند، اما ممكن است بي‌حال و مريض‌احوال باشند و يا با وجود اشتهاي طبيعي، وزنشان به‌تدريج كم شود. از اين‌رو بهتر است انجام آزمايش خون جهت بررسي قند خون جزئي از معاينات معمول افراد سالمند باشد.

معيارهاي آزمايشگاهي :

معيارهاي آزمايشگاهي تشخيص ديابت در سالمندان مشابه ساير گروههاي سني است. قند خون طبيعي کمتر از ۱۰۰ ميلي گرم در دسي ليتر مي باشدواگر به بالای ۱۲۶ برسد ديابت محسوب مي شود.

هرچندمحدوده ۱۲۶-۱۰۰ ديابت نيست ولي فرد را در معرض بعضي از عوارض ديابت از جمله عوارض قلبي- عروقي قرار ميدهد.

هرگز فراموش نشود كه ديابت يك بيماري بسيار جدي است و به‌كار بردن اصطلاحاتي مانند «ديابتم خفيف است» و يا «قندم كمي بالاست» ويا«قند عصبي دارم »كاملاً خطاست.

ديابت يك بيماري مزمن و جدي است كه نياز به مراقبت و نظارت مداوم جهت كنترل مطلوب قند خون و پيشگيري از بروز عوارض ناشي از قند خون بالا دارد.

بالا رفتن قند خون:

شامل  تکرار ادرار یا بی اختیاری و تشنگی است، خستگی، خواب آلودگی، گیجی و آشفتگی نیز به دنبال دارد.

علت ایجاد دیابت:

۱- وراثت

۲- ابتلا به بیماریهای عفونی

۳- استرس

۴- شرایط محیطی

۵- سن بالای ۴۵ سال

۶- فشار خون بالا

انواع دیابت:

دیابت نوع ۱:

این نوع دیابت به دیابت جوانان معروف است زیرا درجوانی بروز می کند و باید هر روزه انسولین را دریافت کنند.

دیابت نوع ۲:

در این نوع دیابت معمولا انسولین حداقل در مراحل اولیه به میزان کافی ترشح می گردد ولی عملکرد این هورمون در تنظیم قند خون کافی نمی باشد.

دیابت نوع ۲ بسیار مرسوم است بطوری که بیش از ۹۰% دیابت نوع ۲ دارند و اغلب در سنین میانسالی به بعد بروز می کند.

تشخیص دیابت در سالمندان:

نشانه های این بیماری در سالمندان کمتر از افراد کم سال مشهود است. آنها معمولاً دچار تشنگی شدید یا افزایش و تکرر ادرار نمی شوند اما ممکن است بیحال، یا مریض احوال باشند یا وزنشان به تدریج کم می شود لذا آزمایش خون بسیار ضروری است.

افت قند خون:

بدنبال افت قند خون تغییراتی در جریان خون مغز رخ می دهد که ممکن است سرخرگهای سفت شدۀ سالمندان نتوانند این تغییرات را به راحتی بپذیرند.

آنهایی که تنها زندگی می کنند ممکن است زمین بخورند یا بی هوش شوند، پایین افتادن قند خون موجب لرز و پایین آمدن دمای بدن نیز می شود. همچنین از نشانه های دیگر افت قند خون، فراموشی، اغتشاش شعور، رنگ پریدگی، تعریق و تحریک پذیری است.

یک عفونت ویروسی نیز سبب افزایش قند خون می شود. یبوست نیز یکی از نشانه های افزایش قند خون است.

لذا باید سریعاً قند خون را اندازه گیری کرد اگر امکان نداشت کمی قند به بیمار بخورانید و آثار آن را مشاهده کنید. قرار گرفتن در هوای سرد نیز خطر مضاعف افت قند خون و دمای بدن را دارد.

در هر فرد مبتلا به دیابت، قند خون باید در محدوده طبیعی یعنی ۷۰ تا ۱۱۰ میلی‌ گرم در دسی ‌لیتر باشد ولی افرادی که قند خون طبیعی دارند بیش از افرادی که قند خون آن ها بالاتر از محدوده طبیعی است در معرض افت قند خون هستند. افراد جوان در مقایسه با سالمندان، معمولا حملات ناشی از افت قند خون را سریع ‌تر شناسایی و درمان می ‌کنند.

به دنبال افت قند خون تغییراتی در جریان خون مغز روی می‌ دهد که ممکن است سرخرگ ‌های سفت شده سالمندان بتوانند این تغییرات را به راحتی بپذیرند.

درمان

درمان ديابت به‌طور كلي در سالمندان مشابه جوانان است با اين تفاوت كه گاهي اوقات ناتواني‌ها و مشكلات جسماني و يا اختلال در كاركرد بعضي اعضاي حياتي بدن مانند قلب و كليه در بعضي از سالمندان، منجر به اين مي‌شود كه اجراي درمان‌هايي كه در گروه سني جوانان معمول و رايج است، در مورد سالمندان به‌سختي صورت گيرد و لذا تصميم‌گيري درماني بر حسب وضعيت فعاليت بدني و شرايط كاركرد اعضاي حياتي سالمند تفاوتهايي ولو جزئي خواهد داشت.

به‌عنوان مثال هدف از كنترل قند خون با توجه به هموگلوبين گليكوزيله HbA1C، كه وضعيت قند خون در عرض سه ماه گذشته را نشان مي‌دهد، در جوانان ديابتي هدف رسيدن HbA1C به زير ۷% ولي در سالمندان زير ۸% مي‌باشد.

۱- قرص های خوراکی پائین آورنده قند خون که ۹۰-۸۰% از افرادی که پس از ۶۰ سالگی در آنها دیابت تشخیص داده می شود بدون مصرف انسولین با موفقیت قابل درمان هستند.

۲- انسولین که بسیاری از سالمندان خود آمپولهای انسولین را تزریق می کنند برخی از سالمندان دارای مشکلات بینایی، کند بودن حرکات و قوۀ ادراک هستند اگر کشیدن انسولین به درون سرنگ برای آنها مشکل باشد باید مقدار مورد نیز توسط فردی که از وی مراقبت می کند داخل سرنگ کشیده شود و به صورت آماده در یخچال نگهداری گردد.

مراقبت از سالمندان دیابتی

هر فرد سالمند باید نوشته های حاوی اطلاعات مربوط به بیماری فعلی، قبلی و اعمال جراحی انجام شده، داروهای که مصرف می کند یا حساسیت دارد را همراه داشته باشد.

توجه داشته باشید که سکته های قلبی در این بیماران ممکن است با درد زیادی همراه نباشد یا بدون علامت باشد.

مراقبت از چشمها حداقل سالی یکبار برای معاینه دقیق به چشم پزشک مراجعه کنند.

مراقبت از چشمها

مشاهده افزايش عوارض ناشي از آسيب بافيت در ديابت از جمله رتينوپاتي ( بيماري شبکيه چشم ) در افرادي که بيش از پنجاه سال از آغاز ابتلاي آنها به ديابت مي گذرد ، طبيعي مي باشد .

هر کسي ممکن است در سنين بالا به آب مرواريد دچار شود ولي اين بيماري در ديابتي ها شايعتر است .

تاري ديد نيز يکي از علامتهاي آب سياه ( گلوکوم : بالا رفتن فشار داخل چشم ) که درمان پذير مي باشد و در ديابتي ها شايعتر است . از ديگر علل تاري ديد در ديابتي ها بالا رفتن ميزان قند خون است .

هيچوقت قبل از معاينه مجدد توسط چشم پزشک ، اقدام به خريد عينک جديد نکنيد زيرا در اينصورت ممکن است پول خود را هدر داده باشيد

مراقبت از پاها

زخم پا یکی از دلایل شایع بستری شدن سالمندان دیابتی در بیمارستان است، افراد مسن باید هر روز پاهای خود را باز بینی کنند، اگر خود نمی تواند از فرد دیگری کمک بگیرند.

· پاها بايد هر روز شسته و خشک و در صورت لزوم چرب شوند .

· هر روز بايد جورابهاي تميز پوشيده شود .

· ناخن هاي پا بايد صاف کوتاه گردند تا لبه هاي تيز نداشته باشند و هيچگاه از ته بريده نشوند .

· اگر جريان خون پاها ضعيف شده است بايد در زمستان آنها را گرم نگه داشت . پوشيدن کفش و پوتينهايي که آستر پشمي يا کرکي دارند سودمند است .

· همواره از پوشيدن کفش ، دمپايي يا جورابهاي تنگ خودداري شود .

· در صورت مشاهده هر پديده غيرعادي در پاها بايد فوراً با پزشک متخصص تماس گرفت .

علامتهاي خطر عبارتند از : سخت شدن پوست در قسمتي از کف پاها ،‌ وجود کرختي و بي حسي در قسمتي از پاها و چنگالي يا خميده شدن پاها

تغذيه مناسب

سالمندان باید دربارۀ میزان غذایی که می خورند دقت کنند و آن را به مقدار غذایی مورد نیازشان تنظیم نمایند، به گونه ای که وزن مطلوب خود را کسب کنند و در همان وزن باقی بمانند سعی کنند از نانهای سبوس دار، لوبیا و عدس، سبزیجات و میوه جات تازه، لبنیات، کم چرب بیشتر استفاده کنند آنها باید روزی ۷ تا ۸ لیوان آب بنوشند.

تغيير عادات غذايي پس از هفتاد سال براي فرد دشوار است . سعي کنيد عادات غذايي افراد سالمند ديابتي را يکباره تغيير ندهيد .

شايد اعمال تغييرات لازم براي تمام جزئيات برنامه غذايي ، ۶ ماه طول بکشد . بيسکويت هاي پرفيبر ساده را به جاي انواع قندي آنها استفاده کنيد . پس از چند هفته ، مقدار اندکي سبوس گندم به غلات و دسرها اضافه کنيد .

سعي کنيد لوبياي بيشتري مصرف نماييد و گاهي سوپ عدس بخوريد . به تدريج سعي کنيد نان سفيد را از برنامه غذايي خود حذف و نان کامل را جايگزين آن کنيد .

درباره ميزان غذايي که مي خوريد دقت کنيد و آن را با مقدار غذاي مورد نيازتان تنظيم نماييد به گونه اي که وزن مطلوب خود را کسب کنيد و در همان وزن باقي بمانيد .

مصرف نمک و روغن را به حداقل برسانند و حتماً از روغن های مایع مخصوصاً روغن زیتون استفاده شود مصرف گوشت قرمز را به حداقل برسانند و کمبود آن را با گوشت های سفید خصوصاً ماهی (هفته ای یکبار) جبران نمایند.