افزایش رشد مو انواع دسر ساده و خوشمزه چاقی صورت رژیم لاغری دکتر کرمانی

سرماخوردگی و داروها برای درمان

Ill woman at home
Ill woman at home

 

 

  • در مورد اکثر ویروسهای ایجاد کننده سرماخوردگی برد قطرات ریز تنفسی حاوی ویروس بیشتر از شعاع یک متر نیست و لذا رعایت این فاصله میتواند از آلوده شدن پیشگیری کند.

سرماخوردگی ( common cold ) به مجموعه علائمی که در اثر عفونت ویروسی دستگاه تنفس فوقانی )عمدتا بینی وحلق (  ایجاد میشود سرماخوردگی گفته میشود.

پنج گروه عمده ویروس مسئول ایجاد این عفونت هستند که شامل : رینوویروس ( Rhinovirus ) –  کوروناویروس      ( coronavirus ) – رسپیراتوری سنسیشیال ویروس ( RSV- Respiratory syncytial virus ) – کوکساکی ویروس A21 و پاراانفولانزا (parainfluenza) میباشد. ویروس متانوموویروس (Metaneumovirus) نیز جزء گروه ویروسهای ایجاد کننده عفونت سرماخوردگی محسوب میشود. ویروسهای آنفولانزا و آدنوویروس در شروع عفونت زایی دستگاه تنفس فوقانی را درگیر میکنند و ممکن است با سرماخوردگی اشتباه گرفته شوند ولی شروع علائم بالینی اختصاصی نظیر تب بالا و درگیری دستگاه تنفس تحتانی  علائم سرماخوردگی را تحت الشعاع قرار داده تشخیص آنرا را ساده تر میسازد.

هرکدام از ویروسهای ذکر شده در فوق شامل ایمیونوتایپهای بسیار زیادی هستند. بعنوان مثال برای راینوویروس حدود ۱۰۰ ایمینوتایپ شناخته شده است. این رقم در مورد کوروناویروس بسیار بیشتر است. تنوع سویه های ویروس و نیز ماهیت ایمنی زایی هر کدام از سویه ها باعث میشود مقاومت ایمنی نسبت به سویه های مختلف ویروس نتواند به حدی برسد که بتواند از بروز سرماخوردگی بعدی جلوگیری کند. مضاف به اینکه عفونت مجدد با همان سویه نیز دیده میشود. بعنوان مثال افرادیکه با سویه خاصی از کوروناویروس بیمار شده بودند مجددا با همان سویه دچار بیماری شده اند. همین عوامل باعث میشوند نتوان واکسن موثری برای پیشگیری از ابتلا به سرماخوردگی تهیه کرد.

گرچه در سرماخوردگی عمدتا حفره بینی و حلق درگیر است ولی ابتلاء بینی – گوش و سینوسها نیز بطور خیلی شایع دیده میشود بطوریکه میتوان گفت در اکثر موارد این اعضاء نیز درگیر میشوند. ولی در صورتیکه سابقه قبلی از عفونت یا اشکال آناتومیک در مسیر درناژ نداشته باشند دچار عفونت مضاعف باکتریال نشده و التهاب آنها همزمان با شروع بهبودی سرماخوردگی رو به کاهش و بهبود میگذارد. به همین ترتیب میتوان گفت در مواردیکه سابقه ابتلا به سینوزیت مزمن یا عفونت مزمن گوش میانی وجود داشته باشد بدنبال هر عفونت سرماخوردگی عفونت باکتریال در ارگانهای مذکور شکل گرفته و علائم خاص درگیری آن عضو را ایجاد میکنند که بلاشک مستلزم درمان اختصاصی خود هستند. لذا گرچه سرماخوردگی عمدتا یک عفونت ویروسی ساده ی خود محدود شونده محسوب میشود ولی بعلت ایجاد عارضه در درصد نسبتا قابل توجهی از بیماران حائز اهمیت است.

شیوع فصلی : عموما در فصل سرد سال رخ میدهد. البته هرکدام از ویروسها زمان خاصی برای همه گیر شدن دارند. بعنوان مثال رینوویروس در اوایل پاییز و اواسط بهار شایع است و همه گیری کوروناویروس را بیشتر در فصل زمستان مشاهده میکنیم. ولی این موضوع به این معنی نیست که سردی هوا عامل شیوع این ویروسها باشد. یکی از عوامل شیوع فصلی را میتوان شروع مدارس و مهدکودکها دانست که در آنجا فاصله بیمار با افراد سالم کم است و عفونت میتواند به سهولت منتقل شود. رطوبت هوا یک عامل موثر در شیوع عفونت سرماخوردگی است چون رطوبت بیشتر هوا سبب بقاء بیشتر ویروس در خارج از بدن انسان میشود. انتقال ویروسهای تنفسی در محیطهای بسته آسانتر صورت میپذیرد و لذا در فصول سرد سال که افراد خانواده بیشتر در منزل اقامت دارند عفونت را از هم کسب میکنند. کودک عفونت را از مدرسه کسب کرده آنرا به مادر خانواده  منتقل میکند و سپس سایر افراد درگیر میشوند.

چگونه ویروس بین افراد منتقل میشود ؟ دو روش عمده را میتوان نام برد :

۱) قطرات ریز تنفسی که هنگام عطسه یا سرفه  سبب پخش شدن ویروس در هوا میشوند  و

۲) آلودگی دستها و اشیاء اطراف.

در مورد اکثر ویروسهای ایجاد کننده سرماخوردگی برد قطرات ریز تنفسی حاوی ویروس بیشتر از شعاع یک متر نیست و لذا رعایت این فاصله میتواند از آلوده شدن پیشگیری کند. درمورد روش دوم هنگامی که فرد بیمار با دست و انگشتان خود ترشحات بینی یا چشم خود را لمس میکند ویروس را به دست خود منتقل میکند. دست دادن و روبوسی کردن میتواند ویروس را به دست و صورت طرف مقابل منتقل کند و یا اشیاء آلوده شده توسط شخص سالم لمس شده و ویروس به دست فرد سالم و سپس مخاط دستگاه تنفس وی راه یابد. بنابر این ساده ترین روشهای پیشگیری از سرماخوردگی شستشوی دستها – تمیز نگاه داشتن اشیاء – رعایت فاصله یک متری از شخص بیمار و در مواردیکه تماس نزدیک اجتناب ناپذیر باشد ( مثل تماس کودک و مادر ) استفاده از ماسک است.

برخی از عوامل بیماریزا که دستگاه تنفس را مبتلا میکنند از راه هوا ولی نه توسط قطرات ریز تنفسی منتقل میشوند. اینها ذرات بسیار ریزی را در هوا ایجاد میکنند که به سهولت سقوط نکرده بلکه بمدت طولانی در هوا معلق میمانند. به این روش انتقال air born – droplet nuclei گفته میشود که جهت پیشگیری نیز طرق خاصی مثل ایزولاسیون تنفسی یا استفاده از ماسک N95 لازم است. اما هیچ کدام از ویروسهای ایجاد کننده سرماخوردگی از این راه منتقل نشده جهت پیشگیری از آنها همین روشهای ذکر شده  در فوق کفایت دارد.

علائم بالینی : عموما بیماران از علائم مربوط به بینی و حلق شکایت دارند :

الف) آبریزش شفاف بینی ( دوطرفه ) که در روزهای آخر بیماری به کدورت میگراید. این تغییر رنگ نباید به حساب اضافه شدن عفونت باکتریال گذاشته شود.

ب) احساس خارش یا تیرکشیدن داخل حفره بینی . این مورد باید از تب یونجه ( hay fever) و سایر موارد رينيت آلرژیک افتراق داده شود.

ج) گرفتگی بینی . توام با آبریزش بینی درجاتی از گرفتگی بینی نیز وجود دارد که آنهم عموما دوطرفه است.

د) گلودرد . گاه به شکل درد واضح بیان می شود و گاه بصورت احساس خراشیدگی در حلق (scratchyness) ويا احساس سوزش بیان میشود.

ر) عطسه .

س ) سرفه مختصر و بدون خلط. در صورتیکه سرفه ها شدید با ماهیت قطاری باشند ویا همراه با خلط باشند باید به عفونت دستگاه تنفس تحتانی فکر کرد.

ط)  آبریزش خفیف یا قرمزی مختصر چشمها که زود برطرف میشوند. درگیری ملتحمه چشم بصورت شدید و طول کشنده در آدنوویروس دیده میشود (Pharyngo-conjunctival fever ) كه عفونت جداگانه ایست و تشخیص و مراقبت خاص خود را لازم دارد. کلامیدیا تراکوماتیس و به میزان کمتر کلامیدیا نومونیه میتوانند در زمینه عفونت تنفسی ملتحمه چشم را درگیر ساخته قرمزی و اشک ریزش و عفونت ملتحمه چشم ایجاد کنند.

تب وجود ندارد. تنها در بچه ها ممکن است تا نیم درجه سانتیگراد افزایش درجه حرارت بدن دیده شود.  که آنهم در یکی دو روز اول بیماری دیده میشود. ادامه تب در کودکان یا وجود تب در بالغین با تشخیص سرماخوردگی منافات داشته باید تشخیصی دیگر را جستجو کرد.  درد عضلات در سرماخوردگی دیده نمیشود. برخی از بیماران از احساس ضعف در اندامها بخصوص در حین فعالیت فیزیکی شکایت دارند ولی این مشکل نیز زود برطرف خواهد شد. درد شدید عضلانی یکی از مشخصات آنفولانزا است .

تقریبا مهمترین بخش در امر تشخیص درست سرماخوردگی افتراق گلودرد چرکی استرپتوکوکی و آنفولانزا از سرماخوردگی بدون عارضه است. در بسیاری از اوقات فارنژیت استرپتوکوکی با تشکیل چرک ( اگزودا ) روی لوزه همراه نیست و فقط به شکل قرمزی و التهاب دیده میشود. یکی از بهترین طرق تشخیصی در این حالت استفاده از تستهای تشخیص سریع آنتی ژن ( rapid antigen detection test) میباشد.

درمان :

عمدتا حمایتی است.  استراحت – بخور آب گرم – نوشیدن مایعات ولرم – تمیز نگه داشتن مجاری هوایی فوقانی – یک داروی تب بر ساده میتواند علائم را تخفیف بخشد. عموما بیمار بعد از ۵ و حداکثر ۷ روز نباید هیچ علامتی از عفونت دستگاه تنفس فوقانی داشته باشد. در غیر اینصورت لازم است بررسی بیشتری برای بیمار انجام شود.

داروهای ضد ویروس :

چون ویروسهای ایجاد کننده سرماخوردگی عارضه خاصی در بدن ایجاد نمیکنند و خود محدود شونده هستند نیاز به درمان اختصاصی ضد ویروس نیست. گرچه داروی آنتی وایرال نیز برای تمامی گروههای دخیل وجود ندارد. در موارد شدید عفونت کوروناویروس میتوان از pleconaril استفاده کرد. ( این دارو هم اکنون در ایران موجود نیست ) .

اینترفرون آلفا – ۲ بی ( interferon alph 2-b ) بصورت داخل دماغی ( intranasal) : اینترفرون که توسط گلبولهای سفید بدن نیز ساخته میشود خاصیت ضد ویروسی دارد و جزء دفاع غیراختصاصی بدن محسوب میشود.

در ضمن دارای قابلیت تعدیل سیستم ایمنی نیز هست و در درمان برخی بیماریهای عفونی نظیر هپاتیت C , B کاربرد دارد ( فرم تزریقی آن ) .  برخی مطالعات نشان داده استفاده از این دارو بعنوان پیشگیری از ابتلا موثر بوده است. دارو بصورت اسپری داخل بینی پاشیده میشود و میتواند از تکثیر ویروس و انتقال سلول به سلول ویروس در مخاط دستگاه تنفس پیشگیری کند.

این امر موجب میشود در صورتیکه ویروس وارد دستگاه تنفس فوقانی شود اجازه تکثیر نیابد و توسط حرکت مژکهای سلولها به بیرون رانده شود. اکثر مطالعات در این زمینه دارو را برای پروفیلاکسی بخصوص در افراد خانواده پیشنهاد میکنند ولی تاثیر درمانی آن پس از شروع علائم سرماخوردگی ناچیز است. گرچه به نظر میرسد تا ۲ روز اول شروع بیماری باز استفاده از آن موثر باشد.

ویتامین C :

نتایج بررسی ها بسیار متفاوت بوده است. برخی تاثیر آنرا در پیشگیری یا درمان زودرس بیماری کاملا مردود میدانند و برخی از مولفین نیز تاثیرات مفیدی برای آن قائل هستند. در کل میتوان نتیجه گرفت در صورت بروز اولین علائم بیماری مصرف روزانه ۲ گرم ویتامین C بصورت خوراکی یا تزیق وریدی میتواند هم از بروز بیماری بکاهد و هم علائم عفونت را تخفیف بخشد.

تب برها :

بهتر است از استامینوفن استفاده شود. یک قرص ۳۲۵ یا ۵۰۰ میلیگرمی هر ۶ ساعت کفایت میکند. در موارد شدید میتوان از ترکیبات ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAID ) نظیر ایبوپروفن – ناپروکسن – ایندومتاسین یا تولمتین استفاده کرد. نکته مهم پرهیز از آسپیرین در سرماخوردگی های شدید است. چون گاه آنفولانزا علائم سرماخوردگی را تقلید میکند و با تجویز آسپیرین احتمال بروز سیندرم رای وجود دارد.

آنتی هیستامین ها :

در این مورد تقریبا اتفاق نظر وجود دارد. آنتی هیستامین ها میتوانند پرخونی مخاط بینی و حلق را کاهش داده راحتی بیشتری برای بیمار ایجاد کنند. در این صورت استفاده از آنتی هیستامین های نسل ۱ ( نظیر کلرفنیرامین – پرومتازین – هیدروکسی زین ) بر آنتی هیستامین های نسل ۲ ( نظیر لوراتادین – ستیریزین – فکسوفنادین ) ارجحیت دارد.

آبریزش – التهاب – احتقان بینی و باز ماندن مجاری سینوس و گوش در مواردیکه از آنتی هیستامین های نسل ۱ استفاده میشود بهتر کنترل میشود. تنها نکته منفی آن نسبت به نسل ۲ خواب آلودگی بیشتر بیمار با این دسته داروهاست. کلرفنیرامین با دوز ۱۲ میلیگرم در روز دارویی موثر است.

شستشو با سرم نرمال سالین ولرم :

در دفع ترشحات بینی و باز نگه داشتن مجرا بسیار موثر است. یا سرم در دست ریخته شده با دو حفره بینی به داخل کشیده شده و از پشت حلق به دهان وارد شده و خارج گردد یا با سرنگ بدون سر سوزن به آرامی در حالیکه سر به عقب خم شده داخل دو حفره بینی ریخته شود. اینکار در کودکان تاثیر بسیار مثبتی دارد.

داروهای گیاهی :

تنها گیاهی که برای این منظور نام برده شده است خانواده اکیناسه است. ولی تحقیقات و تجریبات نشان داده است عملا استفاده از این داروی گیاهی نه تاثیری در جهت کنترل علائم و نه در کوتاه کردن دوره بیماری دارد.

توصیه برای بیماران :

۱)لااقل ۲ روز را در منزل استراحت کنید. پرهیز از فعالیت فیزیکی دوره بیماری شما را کوتاه تر میکند

۲)از دستگاه بخور استفاده کنید. بخور آب سرد بعلت نفوذ بیشتر ارجحیت دارد ولی بخور آب گرم نیز تا شعاع یک متری موثر است

۳)بطور مرتب بینی و حلق را با سرم نرمال سالین ولرم شستشو دهید. طریق شستشو در پاراگراف فوق توضیح داده شد. از آب معمولی استفاده نکنید چون باعث تحریک مخاط بینی میشود. ساختن آب نمک در منزل توصیه نمیشود چون کم یا زیاد بودن غلظت نمک در آب تاثیر کاملا معکوس دارد ( یا باعث چروکیده شدن مخاط میشود و یا تورم مخاطی را افزایش میدهد و لذا انسداد مجاری سینوس و گوش تشدید میشود )

۴)از یک داروی آنتی هیستامین نسل یک استفاده کنید. کلرفنیرامین با دوز یک قرص هر ۸ تا ۱۲ ساعت ارجحیت دارد

۵)از یک داروی تب بر ساده استفاده کنید. در اکثر موارد استامینوفن به فواصل ۶ و حداکثر هر ۴ ساعت کفایت میکند. در موارد شدید اگر ناراحتی معده ندارید از ناپروکسن ۲۵۰ میلیگرم هر ۸ ساعت استفاده کنید

۶) حتی المقدور از داروهای گیاهی استفاده نکنید. در صورتیکه اعتقاد دارید داروهای گیاهی به شما کمک میکنند فقط از خانواده اکیناسه آنهم به مقدار محدود و متعارف استفاده کنید. به عکس اعتقاد عموم  دم کرده اکثر گیاهان اثرات مضری دارند.

۷)در صورتیکه پس از روز اول بیماری تب داشته باشید حتما به پزشک مراجعه کنید. در این حالت شما با یک سرماخوردگی ساده رو برو نیستید و باید علت تب برای شما مشخص شود.

۸)اگر در روز چهارم – پنجم بیماری ترشحات به مقدار کم باشد و منجر به انسداد بینی نشود مهم نیست و جزء علائم بیماری – شروع دوره نقاهت – محسوب میشود . اما اگر با ترشحات چرکی سبز یا زرد رنگ زیاد یا شدید روبرو بودید حتما جهت دریافت آنتی بیوتیک به پزشک مراجعه کنید. در این حالت یا دچار سینوزیت شده اید یا عفونت دستگاه تنفس تحتانی نظیر برونشیت کسب کرده اید.

۹)در صورتیکه فردی از افراد خانواده دچار سرماخوردگی بود به او توصیه کنید هنگام حضور در جمع از ماسک استفاده کند ( ماسک معمولی ) و فاصله افراد سالم را با او حداقل یک متر حفظ کنید. به فرد بیمار توصیه کنید ترشحات بینی و خلط خود را با دستمال کاغذی تمیز کرده آنرا بصورت معقولی دور اندازد.

این ترشحات حاوی مقادیر بسیار زیادی ویروس هستند و در صورت آلوده کردن اشیاء و دست و پوست فرد سالم براحتی میتوانند او را بیمار کنند. پیشنهاد میکنم سطل در داری مخصوص جمع آوری دستمالهای آلوده در خانه تعبیه شود وفرد یا افراد آلوده دستمالهای مستعمل خود را در آن بیاندازند.

هنگام تخلیه سطل دستکش بدست داشته باشید و ترجیحا ماسک به صورت بزنید. کیسه زباله را کامل ببندید و آنرا خارج از منزل در محل مناسب تخلیه زباله توسط شهرداری قرار دهید.

۱۰)در صورت اثبات سرماخوردگی در دانش آموز ( سنین دبستان ) با هماهنگی پزشک ومسئولین مدرسه تا ۳ روز ( از شروع علائم ) او را از رفتن به مدرسه معاف کنید. اینکار علاوه بر تسریع بهبودی کودک عدم ابتلاء سایر همکلاسان را نیز در پی خواهد داشت.

۱۱)از میوه جات تازه که حاوی ویتامین C هستند – نظیر لیموشیرین – توت فرنگی بیشتر استفاده کنید

۱۲)از تخلیه خشن ترشحات بینی ( فین کردن ) بپرهیزید. اینکار باعث افزایش فشار هوا در حلق شده ترشحات حلق و بینی را از طریق مجاری سینوس و گوش به ارگانهای ذکر شده میرساند و عفونت را در سینوس و گوش شکل میدهد. بهترین کار برای تمیز نگاه داشتن بینی شستشوی آن با سرم نمکی است.

۱۳)در معرض وزش باد سرد قرار نگیرید. اینکار احتمال بروز سینوزیت را در شما افزایش میدهد.

دکتر منصور ملاعابدین
متخصص بیماریهای عفونی و تب دار

 

۱ نظر

یک پاسخ بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *