بیماری مخملک یکی از بیماری های پوستی است که به سراغ هم بزرگ سالان می آید هم کودکان در این مطلب با بیماری مخملک و دلیل این بیماری و درمان این بیماری آشنا می شوید
بیماری مخملک
میزان دقیق بروز بیماری مخملک معلوم نیست اما مطمئناً موارد بروز آن نسبت به ۵۰ سال پیش خیلی کمترتر شده است . مخملک در آن زمان به دو دلیل بیماری ترسناکی بود : یکی به دلیل شدت آن و دیگری بخاطر عوارض احتمالی آن مثل تب رماتیسمی و گلومرولونفریت . عوارض فوق اغلب به علت فقدان یک روش درمانی خاص بروز می کند .
همچنین به نظر می رسد که قدرت عفونت زایی باکتری های مولد بیماری طی سالها کاهش یافته باشد و بدین ترتیب سبب می شود که این بیماری با شدت کمتری بروز کند .
بروز مخملک در کودکان ای که در سنین پیش دبستانی هستند بسیار نادر است .
تاریخچه بیماری مخملک
بین دو جنگ جهانی افراد تب دار را در بیمارستانهای خصوصی بستری یا قرنطینه می کردند . این بیمارستان ها بخش جدایی ناپذیر خدمات درمانی به حساب می آمد . برای جلوگیری از گسترش عفونت بیماران را، اعم از کودک و بزرگسال، در بخشهای قرنطینه این بیمارستان ها بستری می کردند . قبل از کشف آنتی بیوتیک، قرنطینه کردن بیماران نقش بسزایی در کنترل بیمارهای عفونی داشت . بیماران مبتلا به مخملک گروه بزرگی از افراد بستری شده در این بیمارستان ها را تشکیل می دادند . امروزه درمان با آنتی بیوتیک جایگزین قرنطینه کردن شده است .
علت ابتلا به بیماری مخملک
مخملک به علت وجود سویه خاصی از باکتریهای استرپتوکوکسی بتا همولیتیک گروه A بوجود می اید . این باکتریها یکی از همان ارگانیسم هایی است که سبب بروز عفونت زرد زخم بر روی پوست می شود .
این باکتری ها معمولاً از طریق ترشحات عفونی بینی و دهان از کودکی به کودک دیگر منتقل می شود . ضمناً از راه زخم، سوختگی یا عفونت پوستی که به این باکتری آلوده شده باشد نیز سرایت می کند .
دوره نهفتگی بیماری کوتاه است و بین یک تا هفت روز ذکر شده است، ولی معمولاً سه تا چهار روز پس از تماس بیمار با باکتری علائم بیماری ظاهر می شود .
علائم مخملک
مخملک معمولاً خیلی ناگهانی و با علائم زیر شروع می شود :
- سر درد
- گلودرد شدید
- تب، که در چند روز اول ممکن است بسیار شدید باشد .
- استفراغ
علائم فوق ممکن است در هر نوع گلو درد شدید یا عفونت لوزتین نیز مشاهده شود فقط هنگامی که بثورات پوستی خاص مخملک ظاهر شود بیماری قابل تشخیص است . این بثورات معمولاً در روز دوم بیماری مخملک ظاهر می شود و یک نوع قرمزی تعمیم یافته ( یا اریتمی ) پوست است که از نقاط ریز بخصوصی تشکیل شده و به رنگ ارغوانی تند است . به گزارش آسان طب،این بثورات ابتدا در صورت ظاهر می شود و بسرعت به گردن و سینه و سپس به رانها به شکل انبوهتری بروز می کند و در ناحیه صورت به شکل خاصی ظاهر می شود، به همین دلیل بثورات قرمز روشن در اطراف دهان دیده نمی شود .
این بثورات پس از ۲ الی ۳ روز بتدریج زائل می شود . در موارد حاد پس از آنکه بثورات پوستی محو شد ، محل آنها پوسته پوسته شده، زیر آنها پوست تازه دیده می شود . در مخملک خفیف این حالت پوسته پوسته شدن رخ نمی دهد .(در روزگاران قدیم این حالت پوسته پوسته شدن سبب ایجاد ترس در دیگران می شد، زیرا تصور می کردند که عفونت بدین طریق منتقل می شود . اما اکنون می دانند که این پوسته ها عفونی نیست . )
با ناپدید شدن بثورات پوستی بیمار خردسال بتدریج بهبود می یابد، تبش قطع می شود، گلو درد و سر دردش ناپدید می گردد و اشتهایش را باز می یابد .
لوزه ها و تمام ناحیه گلو قرمز می شود و تکه های سفیدی روی آنها را می پوشاند . با عفونت تعمیم یافته گلو گوش ها نیز ممکن است آلوده شود . در چنین حالتی هنگام معاینه گوش ها قرمز رنگ به نظر می آید .
زبان در بیماری مخملک ظاهر کاملاً متفاوتی دارد . ابتدا قشر نازک سفید رنگی با نقاط قرمز روشن، که نشان دهنده عفونت است، روی سطح زبان را می پوشاند . در این مرحله زبان به “توت فرنگی سفید ” تشبیه شده است . پس از یک تا دو روز تمام زبان کاملاً قرمز می شود . در این مرحله آن را به ” توت فرنگی قرمز ” تشبیه می کنند .
بررسی بیماری مخملک
اگر در تشخیص بیماری تردیدی وجود داشته باشد، می توان از گلو تکه برداری کرد و آن را جهت تعیین ارگانیسم عفونت دهنده به آزمایشگاه فرستاد . اما این کار بسیار بندرت صورت می گیرد، زیرا علائم بالیمی مخملک به قدری زود قابل تشخیص است که نیازی به انجام چنین آزمایشهایی نیست .
روش های درمان مخملک
معالجه و درمان مخملک با آنتی بیوتیک این بیماری حاد را که احتمال داشتن عوارض دراز مدت را نیز به دنبال داشت به یک بیماری نسبتاً خفیف هر چند ناخوش آیند تبدیل کرد . معمولاً برای درمان این عفونت پنی سیلین تجویز می شود ولی برای کودکانی که به پنی سیلین حساسیت دارند می توان اریترو مایسین تجویز کرد .
چهل و هشت ساعت پس از شروع درمان عفونت دیگر به سایر اعضای خانواده سرایت نخواهد کرد .
برای از بین بردن عفونت لازم است که به مدت ۱۰ روز آنتی بیوتیک مصرف شود . تجویز پنی سیلین برای سایر کودکان خانواده به عنوان یک اقدام پیشگیری کننده ضرورتی ندارد مگر انکه به علل دیگری داروهای استتروئیدی مصرف کنند .در چنین شرایطی حتماً باید پنی سیلین تجویز شود تا از ابتلای آنان به باسین استرپتوکوکسی جلوگیری به عمل آید .
تجویز مسکن، معمولاً به شکل ترکیبات پاراستامل می تواند سر درد و گلو درد را تسکین دهد و سبب پائین آمدن تب شود و در مجموع حال عمومی کودک را بهتر کند .
یک رژیم غذایی ساده همراه با نوشیدن مقدار زیادی مایعات در دورانی که گلودرد شدید است بسیار مفید می باشد . کودک نسبت به غذاهای جامد بی اشتها یا کم اشتها می شود،اما برای جلو گیری از کم شدن آب بدن، بخصوص در مواقعی که تب شدید است باید به کودک مایعات فراوان خورانید .
در دو سه روز اول هنگامی که تب شدید است لازم است که کودک در رختخواب استراحت کند . به محض آنکه علائم بهبودی ظاهر شد می توان به کودک اجازه داد که در یک اتاق گرم به آرامی بازی کند .
به محض آنکه سلامت عمومی و توانایی و انرژی کودک به حد عادی رسید می تواند مجدداً به مدرسه برود . منظور از سلامت عمومی محو کامل بثورات پوستی، برطرف شدن گلودرد، بازیافتن اشتها و علاقه به فعالیت های عادی است .
همچنین روش گیاه درمانی مخملک در اینجا ( خاصیت درمانی سبزیجات ) را میتوانید مطالعه و بکار بگیرید.
عوارض بیماری مخملک
عوارض بیماری پس از درمان بموقع و کافی با پنی سیلین، یا هر نوع داروی مناسب دیگر، غالباً رخ نمی دهد .
اوتیت میانی حاد، که هنگام معاینه از پرده صماخ ممکن است با علائمی نظیر گوش درد و قرمزی پرده صماخ ظاهر شود، احتمالاً به عنوان بخشی از نشانه شناسی اولیه بیمار بروز می کند . پنی سیلین بسرعت این عارضه احتمالی را درمان می کند .
شما میتوانید اطلاعات بیشتر در مورد علل و درمان اوتیت میانی را در اینجا ( درمان اوتیت میانی ) مطالعه کنید.
پس از ابتلا به مخملک احتمال دارد کودک به سینوزیت یا تورم غدد لنفاوی گردن دچار شود .
قبل از کشف آنتی بیوتیک، اغلب چند هفته یا چند ماه پس از ابتلای کودک به مخملک گلومرولونفریت رخ می داد . در این بیماری کلیه ها ممکن است بشدت آسیب ببیند و مشکلات دراز مدتی به جای بگذارد . البته این حالت امروزه دیگر رخ نمی دهد یا بسیار بندرت اتفاق می افتد .
همین طور تب رماتیسمی که اغلب روی قلب اثر می گذارد یکی دیگر از عوارض ترسناک بیماری مخملک بود که امروزه دیگر روی نمی دهد .
ذات الریه لبولی نیز یکی از عوارض متداول این بیماری است . اما به دلیل درمان با آنتی بیوتیک امروزه این بیماری بندرت روی می دهد .
پیشگیری از ابتلا به مخملک
هیچ نوع ایمن سازی علیه مخملک وجود ندارد . ارگانیسم مولد بیماری که باکتری استرپتوکوکسی است ؟ در گلوی ۱۰ تا ۲۰ درصد از کودکان کاملاً سالم یافتمی شود . به علت وقوع گسترده این بیماری ایمن سازی بسیار مشکل است . از طرف دیگر درمان از بسیار ساده و موفقیت آمیز است در نتیجه نیازی به تولید واکسن نیست . تشخیص و درمان بموقع بیماری جزو اقدامات اساسی است که برای پیشگیری از بروز عوارض شدید بیماری باید صورت گیرد .
پیامد بیماری مخملک
این روز ها ابتلا به بیماری مخملک همانطور که در بالا ذکر شد، بندرت منجر به بروز عوارض دراز مدت می شود . ابتدا به بیماری لزوماً به این معنی نیست که کودک ایمنی لازم را در برابر گلودرد ناشی از باکتری استرپتوکوکسی به عنوان ارگانیسم مولد بیماری بدست آورده است، اما خود مخملک بندرت بیش از یک بار فرد را دچار می کند .