-
این افراد حسی در پا ندارند، سابقه زخم قبلی در پا دارند. این افراد هر یک تا دو ماه باید به کلینیک پای دیابتی مراجعه نمایند. بیمار باید در تمام اوقات به پوشیدن کفش مناسب ادامه دهد.
پای دیابتی به هر گونه آسیب و پاتولوژی که نتیجه مستقیم دیابت و یا عوارض دراز مدت (و یا مزمن) دیابت در پای بیمار است گفته می‌شود. حضور آسیب‌های دیابتی مختلف در پا٬ سندرم پای دیابتی نامیده می شود. اتیولوژی زخم‌های دیابتی شامل موارد بسیاری است.
در یک مطالعه، ۶۳٪ زخم‌های دیابتی به ۳ مورد نوروپاتی حس محیطی، دفرمیتی(تغییرشکل) و تروما نسبت داده شده‌اند که بیشترین پاتولوژی و آسیب در پای بیمار اتفاق می‌‌افتد.
عوامل خطر موجود در ایجاد این عارضه که جزو فاکتورهای پاتوژن(بیماری‌زا) هستند شامل مواردی چون جنس مذکر، فقدان حساسیت محافظتی به سبب نوروپاتی، نارسایی شریانی، تغییر شکل پا و تشکیل کالوس در نتیجه فشارهای مرکزی، نوروپاتی و زخم‌های دیابتی اتونومیک که منجر به کاهش عرق و خشک شدن پوست می‌شود، محدود شدن حرکت مفاصل، چاقی، کنترل نکردن گلوکز، پوشش نامناسب پا که منجر به ترک خوردگی پوست می‌شود، سابقه ابتلا به دیابت بیش از ۱۰ سال، نوروپاتی حسی (این نوروپاتی مانع از انجام مکانیسم‌های دفاع طبیعی بدن می‌شود و بیمار را در معرض آسیب‌های عمده یا آسیب‌های کوچک و یا مکرر قرار می‌دهند در حالی که بیمار غالبا این آسیب‌ها را حس نمی‌کند)، ادم و سابقه مصرف سیگار می‌شود.
بیماران دیابتی به دلایل زیر باید خیلی مراقب پاهای خود باشند:
– بهبود خون‌رسانی به پا
– رعایت بهداشت پاها
– جلوگیری از بروز هر گونه آسیب در پاها
– درمان زخم های موجود در پاها
مراقبت از پاها در افراد دیابتی :
o روزانه پاهای خود را ازنظر وجود تاول ,بریدگی,خراشیدگی یا ضایعات بین انگشتان بررسی نمایید و از استفاده از آینه در دیدن کف پا و پاشنه سود ببرید.
o پاهای خودرا هر روز بشویید و خصوصا بین انگشتان را به دقت خشک نمایید.
o قبل از شستشوی پاها درجه حرارت آب را با آرنج یا دماسنج بررسی کنید.
o در صورت وجود اختلال دید, یکی از اعضای خانواده یا یک دوست روزانه پاهایتان را مشاهده نماید.
o در صورت خشکی پوست پاها, پس از شستشو و خشک کردن, از کرم یا روغن نرم کننده استفاده کنید ولی آنها را بین انگشتان نمالید.
o جورابهای مناسب کتانی یا نخی بپوشید و روزانه آنها را تعویض کنید , از پوشیدن جوراب های پاره یا رفو شده خودداری نمایید.
o هنگام خرید کفش دقت کنید که کاملا اندازه باشد , به جا باز کردن کفش اعتماد نکنید,جنس کفش باید چرمی باشد و خرید کفش در اواخر روز(زمانی که پاها بزرگترین اندازه را دارند)صورت گیرد,کفش های ویژه دویدن یا قدم زدن را پس از بررسی توسط پزشک, بپوشید.
o قبل از پوشیدن کفش داخل و کناره های آن را از نظر مواردی که چون جسم خارجی و سنگریزه بررسی کنید.
o هر ۶-۴ ساعت کفشهایتان را برای استراحت پاها در آورید.
o در فصل زمستان بیشتر احتیاط کنید و از جوراب پشمی استفاده نمایید مطمئن شوید که کفش هایتان برای جورابهای ضخیم به اندازه کافی جادارند.
o ناخن ها را به صورت عرضی کوتاه کنید و هیچگاه آنهارا از ته نگیرید.
o در صورت وجود یک ضایعه جدید,قرمزی,تورم,درد پا یا هرگونه زخم یا تاول فورا پزشک خود را آگاه نمایید و تا زمان معاینه , پاهایتان را استراحت دهید.
o کنترل دیابت را به خوبی برقرار نمایید.
o هرچه می توانید در مورد دیابت و آثار آن بر پاها بیاموزید.
o سیگار نکشید.
o از کیسه آب گرم برای گرم کردن پاها استفاده نکنید.
o هیچگاه پا برهنه راه نروید.
o در صورت بروز سردی پاها,جوراب بپوشید پاها را در معرض حرارت مستقیم آتش یا بخاری قرار ندهید.
o بر روی سطوح داغ مانند شن های ساحل یا سیمان کنار استخر شنا راه نروید.
o مواد شیمیایی را برای برطرف کردن میخچه و پینه به کار نبرید و از محلول های ضد عفونی کننده قوی استفاده نکنید.
o پاها را مدت طولانی در آب قرار ندهید.
o از کش یا بند جوراب استفاده نکنید.
o بدون جوراب کفش نپوشید.
o کفش ها و صندل هایی که بین انگشتان حلقه دارند نپوشید.
o میخچه و پینه را برش ندهید و از پزشک خود راهنمایی بخواهید.
o از انداختن پاها روی هم خود داری کنید.
طبقه بندی بیماران دیابتی در معرض خطر
۱- در معرض خطر نیستند.
این افراد دارای دیابت و یا بیماری هایی هستند که سبب کاهش حس در پا می شوند. در این افراد، حس پا از بین نرفته است. این افراد باید سالیانه توسط پزشک ویزیت شوند. آموزش بیمار برای کنترل دیابت، توقف سیگار‌کشیدن و تهیه کفش مناسب است.
۲- در معرض خطر کمی هستند.
در این افراد حس پاها از دست رفته است، ولی هنوز زخمی‌در پاها ندارند. این ها هر شش ماه یکبار باید توسط پزشک ویزیت شوند. آموزش به بیمار جهت مشاهده روزانه پاها، مراقبت از پاها و پوشیدن تدریجی کفش نو و معاینه کفش از نظر مناسب بودن از اهمیت زیادی برخوردار است. یک کفی ظریف جهت محافظت کف پا ممکن است توصیه شود.
۳- در معرض خطر متوسط هستند.
در این افراد حس پا از دست رفته است. به علاوه تغییر شکل دادن پا و یا محدودیت حرکت مفاصل پا وجود دارد. این ها هر سه ماه یکبار باید توسط پزشک معاینه شوند. این افراد باید از کفش های طبی که با دفورمیتی (بد شکلی) پای آنها تطبیق داده شده است و نیز اتاقک کفش فضای کافی برای انگشتان داشته باشد، استفاده نمایند.
در افرادیکه دفورمیتی پای آنها حداقل است، ممکن است کفش ورزشی مناسب باشد. طول کفش این افراد باید ۴ تا ۱۶ سانتیمتر بزرگ تر از طول پا باشد. ورزش‌های خاص جهت ایجاد تحرک در مفاصل پا مهم است. اصلاح جراحی دفورمیتی‌ها ممکن است ضرورت یابد.
۴- در معرض خطر شدید هستند.
این افراد حسی در پا ندارند، سابقه زخم قبلی در پا دارند. این افراد هر یک تا دو ماه باید به کلینیک پای دیابتی مراجعه نمایند. بیمار باید در تمام اوقات به پوشیدن کفش مناسب ادامه دهد.