-
پیوند کبد زمانی لازم است که کبد عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد ،حال این تغییر عملکرد یا نارسایی می‌تواند به صورت ناگهانی (نارسایی حاد) یا به طور پیش رونده مثلا به دنبال عفونتها، تاثیر داروها و یا به دنبال مشکلات طولانی مدت ناشی از سرطان متاستاتیک کنترل نشده در خارج از کبد ایجاد گردد
در گذشته اگر برای کسی اتفاقی می افتاد یا عضوی از اعظای بدن خود را از دست می داد یا به آن آسیب می رسید فرد دیگر قادر به بدست آوردن عضو مصدوم نداشت و می بایست تا آخر عمر بدون آن عضو زندگی می کرد. اما امروزه با دست یافتن پزشکان به علم پیوند عضو راه های جدیدی به روی بشر گشوده شد.
پیوند کبد، عمل جراحی تعویض کبد بیمار با یک کبد سالم از شخصی دیگر می‌باشد. در بیشتر موارد از تکنیک پیوند مستقیم استفاده میشود که در آن کبد بیمار برداشته شده و با یک کبد دهنده در جای آناتومیکی یکسان جایگزین میشود. کبد اهدا شده در آب سرد حاوی نمک (نرمال سالین) تا ۸ ساعت جهت انتقال قابل نگهداری است. پیوند کبد یک روش درمانی برای درمان مرحله پایانی بیماری‌های کبدی و نارسایی حاد می‌باشد .در این عمل جراحی به طور معمول سه جراح، دو متخصص بیهوشی با همراهی چهارپرستار حضور دارند. عمل جراحی بسیار طولانی و مشکل می باشد و چیزی در حدود ۴ تا ۱۸ ساعت به طول می‌انجامد. در واقع پیوند کبد یک عمل جراحی بزرگ است که درصد ریسک آن بالا می‌باشد.
پیوند کبد زمانی لازم است که کبد عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد ،حال این تغییر عملکرد یا نارسایی می‌تواند به صورت ناگهانی (نارسایی حاد) یا به طور پیش رونده مثلا به دنبال عفونتها، تاثیر داروها و یا به دنبال مشکلات طولانی مدت ناشی از سرطان متاستاتیک کنترل نشده در خارج از کبد ایجاد گردد .استفاده ازمواد مخدر فعال و یا سوء استفاده از الکل و ابتلا به عفونت سپتیک فعال از موارد منع مطلق انجام پیوند کبد محسوب می شوند. همچنین آلودگی به ایدز یکی دیگر از شرایط منع مطلق می‌باشد. سن، بیماری‌های جدی قلبی و ریه و یا دیگر بیماری‌ها نیز می‌توانند از انجام پیوند موفق کبد جلوگیری کنند. غالبا پیوندها در درمان بیماری‌های مزمن کبدی که باعث بروز زخم های کبدی یا سیروز برگشت ناپذیر می‌شوند، به انجام می‌رسند. دیگر عوامل زمینه ساز پیوند کبد :سیروز، انسداد یا عدم وجود مادرزادی مجرای صفراوی،نکروز حاد کبدی، بیماری‌های متابولیک ،کبد الکلی،کمبود الفا ۱ آنتی تریپسین: انباشتگی غیر طبیعی پروتئین آلفا۱-آنتی تریپسین در کبد می باشند که به بروز سیروز می انجامند. هموکروماتوز ، یک بیماری ارثی شایع است که در آن آهن در بدن تجمع می‌یابد. بیماری ویلسون، یک بیماری ارثی نادراست که مس در بدن از جمله کبد تجمع می‌یابد و سبب نارسایی آن میشود و هپاتیت خود ایمنی و ترومبوز عروق کبد مهمترین علت های نارسایی های کبد هستند که به پیوند کبد منجر می شوند.
پیوند از یک اهدا کننده زنده (Living donor liver transplantation) LDLT در دهه های اخیر به عنوان یک گزینه جراحی مناسب برای بیماران مبتلا به بیماری کبدی مرحله نهایی ناشی از سیروز یا کارسینوم سلول کبدی که اغلب مربوط به یکی از موارد زیر است محسوب می گردد، که شامل: مصرف دراز مدت الکل، عفونت طولانی مدت بدون درمان ناشی ازهپاتیت B بدون درمان طولا نی مدت می با شد.
دلایل ارجحیتLDLT یا پیوند از اهدا کننده زنده به شرح ذیل می باشد:
- ظرفیت‌های قابل توجه احیا کنندگی (ترمیم مجدد) کبد انسان
- کمبود گسترده کبد جسد برای بیماران در انتظار پیوند
در LDLT، یک قسمت از کبد سالم از یک فرد زنده طی عمل جراحی حذف و بلافاصله به دریافت کننده پیوند زده میشود و کبد بیمار به طور کامل حذف میشود. از لحاظ تاریخچه عمل پیوند از اهدا کننده زنده، به عنوان راه حل برای والدین کودکان مبتلا به بیماری های کبدی شدید جهت اهدای بخشی از کبد سالم خود به جای کل کبد آسیب دیده فرزند خود را ابداءشد.
این تکنیک از خطر بیشتری نسبت به یک پیوند استاندارد و پیوند از یک جسد برخوردار می‌باشد. در عمل های گوناگون عوارض در فرد دهنده در حدود ۱۰٪ می‌باشد و در بسیاری موارد یک عمل دوم مورد نیاز است.
درپیوند از یک اهدا کننده زنده، دریافت کننده بالغ، معمولا ۵۵ تا ۷۰ درصد از کبد (لوب راست) از دهنده زنده و سالم برداشته میشود. کبد اهدا کننده رشد خواهد یافت و تکمیل میشود و عملکرد آن طی ۴-۶ هفته به ۱۰۰٪ خواهد رسید و تقریبا در اندازه و حجمی با اندازه قبلی. گاهی اوقات ممکن است ۷۰٪ از کبد فرد دهنده برداشته شود بدون اینکه به اهدا کننده آسیبی وارد شود. بخش پیوند زده عملکرد کامل در فردگیرنده خواهد داشت.اهدا کنندگان زنده با خطرات یا عوارض پس از عمل جراحی مواجه خواهند بود از جمله لخته شدن خونو مشکلات صفراوی، اما این عوارض پس از جراحی نسبتا به راحتی رفع می‌شوند.
ویژگی‌های اهدا کننده زنده:
فرد اهدا کننده باید ویژگی های مشخصی را داشته باشد. در فرایند ارزیابی باید این اطمینان حاصل شود که اهدا کبد تنها راه است و باید از بسیاری لحاظ مانند گروه خونی مورد ارزیابی قرار گیرد. اهدا کنندگان زنده نمی‌تواند باردار باشند و یا اضافه وزن داشته باشند. ولی افراد دارای اضافه وزن که نامزد کم کردن وزن هستند می‌توانند در این گروه قرار گیرند.
هر عضو از خانواده، پدر، مادر، خواهر و برادر، فرزند، همسر و یا یک داوطلب می‌تواند کبد خود را اهدا کنند. معیار برای اهدای کبد عبارتند از:
- سن بین ۱۸ تا ۶۰ سال
- سلامت جسمی خوب بدون بیماری‌های فیزیولژیک و دارویی حاد
- سیگار نکشیدن حداقل ۶هفته قبل از عمل جراحی
- توانایی درک و پیروی از دستورالعمل‌ها برای آماده‌سازی قبل از عمل جراحی و ریکاوری بعد از آن
- داشتن میل خیرخواهانه اهداء بدون انگیزه‌های مالی
- داشتن کبد هم اندازه یا بزرگتر از فرد پیوند گیرنده
- گاهی اوقات سی تی اسکن و ام آر آی کبد نیز انجام میشود.
همه افراد قادر به اهدا عضو به دیگری هستند برای مثال می توان به پیوند کلیه اشاره نمود. پیوند عضو تا کنون جان افراد بسیار زیادی را نجات داده است. اغلب افرادی که اعضای بدن خود را اهدا می کنند افرادی هستند که دچار مرگ مغزی شده و امیدی برای بازگشت آنان به زندگی و جود ندارد.
پیوند کبد با یک کبد سالم از شخصی دیگر می‌باشد. در بیشتر موارد از تکنیکپیوند مستقیم استفاده میشود که در آن کبد بیمار برداشته شده و با یک کبد دهنده در جای آناتومیکی یکسان جایگزین میشود. پیوند کبد زمانی لازم است که کبد عملکرد طبیعی خود را از دست بدهد، حال این تغییر عملکرد یا نارسایی می‌تواند به صورت ناگهانی (نارسایی حاد) یا به طور پیش رونده مثلا به دنبال عفونتها، تاثیر داروها و یا به دنبال مشکلات طولانی مدت ناشی از سرطان متاستاتیک کنترل نشده در خارج از کبد ایجاد گردد.
پیوند کبد می تواند عوارض ذیل را داشته باشد:
در برخی موارد عوارض نا شی از انتقال خون
- ۵/۰ تا ۰/۱ درصد احتمال مرگ
- خونریزی
- عفونت
- درد در ناحیه برش
- احتمال لخته شدن خون و بهبودی طولانی مدت
مزایای عمل پیوند کبد بشرح ذیل است:
- عدم انتظار برای دریافت کبد
- توانایی برنامه ریزی مناسب برای هر دو فرد گیرنده و دهنده توسط جراح
- یک کبد از یک فرد زنده بیشتر از یک کبد از جسد عمر می‌کند.
پیوند کبد زنده می‌تواند به صورت انتخابی (الکتیو) و قبل از شروع عوارض تهدید کننده زندگی بیمار انجام شود.
چگونگی تعیین نامزد پیوند کبد
ارزیابی‌های لازم توسط متخصص‌ها در زمینه‌های مختلف جهت تعیین مناسب بودن پیوند به انجام می‌رسد. این ارزیابی ها شامل بررسی سابقه پزشکی و آزمایشهای مختلف می‌باشد. در این ارزیابی از رویکرد میان رشته‌ای استفاده میشود، بدین صورت که تیم مراقبت‌های بهداشتی متشکل از رشته‌های مختلفی از جمله:متخصص کبد، جراحان پیوند، هماهنگ کننده پیوند و معمولا یک پرستار متخصص مراقبت از بیماران پیوند کبد (اولین رابط تیم پیوند) تشکیل میشود. مددکار اجتماعی جهت مشاوره در مورد حمایت از خانواده و دوستان، سابقه کار، و نیازهای مالی، روانپزشک جهت مشاوره در مورد مسائلی نظیر اضطراب و افسردگی ، متخصص بیهوشی جهت بررسی خطرات ،متخصص وابستگی شیمیایی برای کمک به بیمارانی که سابقه مصرف الکل و یا مصرف مواد مخدر دارند،در گروه مراقبت های پزشکی حضور دارند .
مشاور مالی به عنوان رابط بین بیمار و شرکت‌های بیمه عمل می‌کند.
تست‌های آزمایشگاهی لازم قبل از عمل
قبل از جراحی نیاز به یک سری آزمایش جهت انجام هر چه موفق تر جراحی وجود دارد. نامزدهای پیوند تحت ارزیابی‌های پزشکی و روانی کامل قرار می‌گیرند، از جمله آزمون‌های پزشکی و میتوان به آزمایش خون، آزمایش قلب، ارزیابی ریه، اشاره کرد.
تست‌های در خواستی ممکن است شامل تصویر رادیوگرافی قفسه سینه جهت بررسی میزان عملکرد ریه‌ها،سی تی اسکن کبد، ارگان‌های شکمی و عروق خونی، تصویر ام آر آی ارگان های شکمی و عروق خونی،اندوسکوپی دستگاه گوارش جهت دسترسی به زخم ها و التهابات مری و معده، (ERCP)آندوسکوپی رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی– جهت دیدن مجرای صفراوی،تصویر آنژیوگرافی کبد، نمونه برداری کبد،نوار قلب ،آزمایشهایادرار و خون،تعیین سلامت عمومی فرد مثل آزمایشهای معمول غربالگری سرطان و نیز ارزیابی روانی از نظر آشنایی کامل بیمار با خطرات و عواض پیوند باشد.