-
کنترل مایعات و درمان صحیح آن برای پیشگیری از نارسایی کلیه مهم می باشد اگر نشانه های نارسایی کلیه ظاهر شود ، جایگزینی سریع مایعات در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بامراقبت دقیق بیماران ممکن است مفید باشد .
بیماری تب شالیزار یکی از بیماریهای شایع استانهای شمالی است. شرایطی مثل آب ، هوا ، اقلیم و آبهای سطحی زمینه ساز انتقال بیماری تب شالیزار به انسان است. این بیماری اولین بار توسط آدولف ویل در سال ۱۸۸۶ گزارش شد.
لپتوسپیروز یک بیماری باکتریایی است که از طریق نوعی انگل فنری شکل در آب از طریق خراش پوست وارد بدن می شود.
عامل این بیماری یک باکتری مارپیچ به نام لپتوسپیرا leptospira است.
انگل این بیماری از طریق پوست خراشیده، چشم و غشاهای مخاطی به ویژه در فصل بهار و تابستان وارد بدن انسان می شود. این یک بیماری مشترک دام و انسان است.
بیماری تب شالیزار یکی از بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان است اراضی شالیزاری زمینه سرایت این بیماری را به انسان فراهم می کند.
امروزه اين بيماري يكي از بيماريهاي مهم مشترك بين انسان و دام در جهان محسوب ميشود و در تمام كره زمين جز ديده شده است. با اينهمه بيماري بيشتر در مناطقي كه داراي بارندگي بالا هستند و مناطق گرم وحارهاي وزمينهاي گلي و كنار درياچه ها و ماندآبها اتفاق ميافتد.
بیماری تب شالیزار از راه خراش پوست به کشاورزان نیز منتقل می شود.
عامل مولد بيماري لپتوسپيروز باكتري خميده از جنس لپتوسپيرا ميباشد.
درجه حرارت محيط بين ۷ و ۳۶ درجه سانتيگرادپی اچ حدود ۸-۶ و زمين هاي گل آلود با زه كشي ناقص همچنين افزايش ناگهاني درجه حرارت محيط توأم با افزايش نزولات آسماني و ايجاد سيلاب هاي فصلي شرايط مساعد براي وقوع بيماري هستند
تشخیص به موقع زمان بیماری می تواند در درمان این بیماری بسیار موثر باشد.
ابتلای بیماری تب شالیزار در کشاورزان ۵/۲۹ درصد ، صیادان ۱۸ درصد ، کارگران معادن ۵/۱۲ درصد ، دامداران ۶ درصد و کارگران کشتارگاهها ۴ درصد است.
عامل مولد بيماري لپتوسپيروز باكتري خميده از جنس لپتوسپيرا ميباشد.
درجه حرارت محيط بين ۷ و ۳۶ درجه سانتيگرادپی اچ حدود ۸-۶ و زمين هاي گل آلود با زه كشي ناقص همچنين افزايش ناگهاني درجه حرارت محيط توأم با افزايش نزولات آسماني و ايجاد سيلاب هاي فصلي شرايط مساعد براي وقوع بيماري هستند
حدود ۱۶۵ گونه از پستانداران به بيماري لپتوسپيروز حساس هستند و تمام اين حيوانات و انسان مي توانند به عنوان ميزبان و يا مخزن بيماري عمل كنند، اما مخزن نهايي و ميزبان قطعي لپتوسپيروز جوندگان بخصوص موشها هستند.
راههای انتقال تب شالیزار :
مهمترین منبع آلودگی،ادرار حیوان مبتلا می باشد در حیوانات آلوده بدون علائم عامل لپتوسپیرا می تواند برای ماهها در لوله پروکزیمال کلیه زنده مانده وازطریق ادرار بیشتر از ۶ ماه سبب آلودگی محیط گردد .
همچنین جنین سقط شده بافتهای آلوده ، ترشحات دستگاه تناسلی و شیر آلوده می توانند بطور مستقیم یا پس از آلودگی محیط موجب انتقال بیماری گردند انتقال لپتوسپیراازطریق تماس جنسی درموش صحرایی،گاو وخوک وسگ گزارش شد
راه انتقال بیماری به انسان از طریق تماس با آب غذایاخاک است که با ادرار حیوان اهلی و وحشی مبتلا آلوده شده است .
آلودگی ممکن است از طریق خوردن غذا یا آب آلوده یا از طریق تماس پوستی مخاطی ،از راه غشاهای مخاطی سالم ( چشم ها ، بینی و دهان ) خراش های پوستی و تنفس آئروسل ها انتقال یابد . انتقال بیماری از انسان به انسان بسیار نادراست .
دوره کمون بیماری معمولاً ۱۴ ـ ۷ روز است که می تواند از ۲۶ ـ ۲ روز متغیر باشد . در مردها و سنین زیر ۴۰ سال بیماری شایع تر است .
علایم آن در انسان چهار تا ۱۴ روز (متوسط ۱۰ روز) و در حیوان دو تا ۲۰ روز پس از ورود انگل، بروز می کند.
علائم تب شالیزار در حیوان:
علايم عمومي بيماريها مانند بيحالي، عدم تمايل به حركت و بي اشتهايي در اين بيماري نيز ديده ميشود. زردي(يرقان) و خونشاش از علايم مهم بيماري دردامها محسوب ميگردد. در دامهاي شيري ممكن است رنگ شيرتغيير پيدا كندو رنگ آن زرد شود يا لختههاي خون در آن ديده شود. در دام هاي آبستن ممكن است سقط جنين رخ دهد.
علائم تب شالیزار در انسان :
سرفه خشک، تب، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراغ و لرز است.
علایم کمتر شایع نیز درد شکم، صدای غیرطبیعی ریه، درد استخوان، ورم ملتحمه (التهاب و قرمزی چشم)، بزرگ شدن غدد لنفاوی، بزرگ شدن طحال و کبد، سفتی ماهیچه ها و بثورات جلدی است.
علایم این بیماری گاهی با آنفلوآنزار (تب، لرز و سردرد شدید) و مننژیت اشتباه گرفته می شود.
انگل این بیماری بیشتر در مناطق گل آلود مانند شالیزارها وجود دارد. شالیکاران، کشاورزان، دامداران، کارگران کشتارگاه، کارگران فاضلاب و نظامی ها بیش از سایر افراد در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
این بیماری از طریق ادرار حیوانات آلوده مانند سگ و موش آلوده نیز در اثر تماس به انسان منتقل می شود.این بیماری دو مرحله ای است : مرحله اول ، بیماری در خون نهفته است و مرحله تب دار بیماری است و مرحله دوم مرحله نقاهت است در مرحله دوم است که کبد و کلیه درگیر این بیماری می شوند.
عوارض این بیماری عبارت است از مننژیت، کاهش شنوایی، نارسایی کلیوی و کبدی و مشکلات قلبی و عروقی.
میزان سالانه عفونت جهانی این بیماری دو صدم درصد در هر یکصد هزار نفر در آب و هوای معتدل و ۱۰ تا صد درصد در هر یکصد هزار نفر در آب و هوای گرمسیری است.
نشانه هاي باليني بيماري در انسان گسترده است و ممكن است شامل تب بالا، لرز، سردرد ، درد ماهيچهاي، استفراغ، يرقان، قرمزشدن چشمها، درد شكم، اسهال ودانههاي پوستي باشد.
لازم به ذکر است حدود ۱۵ تا ۴۰ ٪ موارد از ابتلا به تب شالیزار می تواند بدون علام باشد.
البته معمولا ۹۰٪ موارد با علامت خفيف بروز می کند که بدون مشاهده زردي (ايكتر) می باشد و شامل سر درد -تب -لرز -درد عضلات، استخوان و بروز درد چشمهمراه با قرمزي آن و ملتحمه(از روز سوم و مشخصه بيماري است) می باشد .- همچنین می توانداسهال(۴ تا ۷ روز) و استفراغ و بروز قرمزي (راش )هايي در سطح پوست بروز کند.
و در مواردي هم بزرگي كبد، طحال،لنفادنوپاتي،فارنژيت، گلو درد،مشكلات قلبي عروقي،راش هاي ماكولو پاپولر در تنه و جلوي ساق پا.
مرحله دوم :
مشخصه آن وجود باكتري در ادرار و ظهور آنتي بادي IGM در سرم خون است و از علايم آن :تب -لرز-و علايم التهاب پرده هاي مغز (مننژيت)-سندرم گيلن باره-اختلال بينايي-فلج اعصاب مركزي-آنسفالت-ضعف،سفتي عضلات است .و البته باز بدون ايكتر. موارد بدون ايكتر كشنده نيست.
یافته های آزمایشگاهی:
مطالعه روی نمونه های گرفته شده ازبیماران بستری دربیمارستان بیانگریافته های غیراختصاصی است مانند:
– افزایش سدیمان،کاهش پلاکت،افزایش گلبول سفید،هیپربیلی روبینمی،افزایش
– کراتینین سرم،افزایش آمیلاز سرم
– کشت دادن باکتری ازخون،ادرار یابافت
– اثبات حضور لپتوسپیرا در بافت با استفاده از آنتی بادیهایی که به نشانگرهای فلوروسنت متصل شده اند.
پیشگیری
جلوگيري از ايجاد فاضلاب در محل زندگي دامها و خشك نمودن آنها از مهمترين راههاي جلوگيري از بيماري و انتشار آن است.
همچنين بايد از چراي دامها در مراتع باتلاقي كه با ادرار دامهاي بيمار يا جوندگان آلوده شده است جلوگيري شود و از تماس جوندگان با منابع غذائي وانبار هاي علوفه و آلودگي مواد غذايي با ادرار و مواد دفعي آنها پيشگيري گردد. بايد دامهاي تلف شده و جفت و جنين دامهاي بيماري به خوبي دفن شده و يا از بين برده شوند تا باعث آلودگي محيط و منابع غذايي و آب نشوند.
البته براي جلوگيري از بيماري واكسن هم ميتواند استفاده شود كه بايد از سويههاي محلي باكتري تهيه گردد.
استفاده از داکسی سایکلین ( ۲۰۰ میلی گرم ) هفته ای یک بار توصیه می شود . این دارو تا ۹۵% در مقابل لپتوسپیروز اثر پیشگیری کننده دارد و در مواردی که تماس های موقتی با عامل بیماری وجود دارد موثر است ولی در مواردی که تماس های مداوم و مکرر با عامل بیماری وجود دارد توصیه نمی شود
رعايت بهداشت فردي وشستن مرتب دستها كه آسانترين و كم هزينه ترين كار است .
درمان
درمان آنتی بیوتیکی بیشترین ارزش را موقعی که بین ۴ روز اول بیماری ، شروع شود دارد ولی متاسفانه تشخیص لپتوسپیروز ندرتاً بسرعت انجام می گیرد
درمانهای آنتی بیوتیکی بشرح زیر است
الف ) در موارد خفیف
. داکسی سایکلین ۱۰۰ میلی گرم خوراکی دو بار در روز بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۷۵۰ ـ ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
. آموکسی سیلین ۵۰۰ میلی گرم هر ۶ ساعت بمدت ۷ ـ ۵ روز
ب ) در موارد متوسط تا شدید
. پنی سیلین جی ۱/۵ میلیون واحد هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. آمپی سیلین ۱ ـ ۵/۰ گرم هر ۶ ساعت وریدی بمدت ۷ روز
. در موارد حساس به پنی سیلین ، اریترومایسین ۵۰۰ میلی گرم وریدی هر ۶ ساعت بمدت ۷ روز
کنترل مایعات و درمان صحیح آن برای پیشگیری از نارسایی کلیه مهم می باشد اگر نشانه های نارسایی کلیه ظاهر شود ، جایگزینی سریع مایعات در طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت بامراقبت دقیق بیماران ممکن است مفید باشد .