آفتاب سوختگی تورم و قرمزی پوست است که به واسطه تماس بیش از حد پوست با اشعه یو وی یا فرابنفش ایجاد شده. البته تماس بیش از حد پوست با لامپ های برنزه کننده نیز همین تأثیر را دارد. اشعه یو وی به چشم نیز آسیب می رساند گرچه ممکن است به ظاهر تغییری در چشم ایجاد نشود.
آفتاب سوختگی عارضه ای بسیار شایع است. در ایالات متحده تقریباً ۵۰% از بزرگسالان ۱۸ تا ۲۹ سال دست کم یک بار در سال به آفتاب سوختگی دچار می شوند.
آیا آفتاب سوختگی می تواند موجب آسیب های دائمی شود؟
بله. آفتاب سوختگی در سنین پایین می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش دهد. تماس بیش از حد با اشعه یو وی خورشید می توان باعث زخم، کک و مک ، خشکی و چروک زودتر از موعد پوست نیز بشود.
اشعه یو وی در ساعات ده صبح تا چهار بعد از ظهر نسبت به ساعات دیگر روز شدت بیشتری دارد. به خصوص در روزهای پایانی بهار، تابستان و اوایل پاییز. گرچه اشعه یو وی در سایر ساعات و روزهای سال تمرکز کمتری دارد، اما حتی در روزهای زمستانی و یا ابری و بارانی نیز می تواند به چشم و پوست آسیب برساند.
میزان تابش و اثرگذاری اشعه یو وی به تناسب طول و عرض جغرافیایی تغییر می کند. هر چه ارتفاع بیشتر باشد تمرکز اشعه های یو وی بیشتر خواهد بود. بنابراین هرچه فاصله محل تا خط استوا کمتر باشد اشعه ها قدرت بیشتری خواهند داشت.
اشعه یو وی از سطوح براقی مثل آب، شن و برف منعکس می شوند. بنابراین اسکی بازان، شناگران، ماهیگیران یا موج سواران از زمین و آسمان تحت بمباران اشعه های یو وی قرار می گیرند.
آفتاب سوختگی چه علائمی دارد؟
از جمله برخی علائم بلافاصله آفتاب سوختگی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- پوست سرخ، حساس و داغ می شود.
- لمس یا مالش پوست دردناک است.
- از آنجایی که گرما باعث کمبود آب می شود، کسی که به آفتاب سوختگی دچار شده احتمالاً به کم شدن آب بدن نیز دچار می شود.
- ممکن است تا چندین روز پس از آفتاب سوختگی، تورم و تاول و پوست پوست شدن ادامه داشته باشد.
- پوست پوست شدن ممکن است چندین روز بعد از آفتاب سوختگی ایجاد شود و در واقع می تواند نشانه ای از فرآیند بهبودی باشد.
- آفتاب سوختگی های ملایم تر ممکن است هیچ علائم و نشانه آشکار و آنی نداشته باشد. بیشتر موارد آفتاب سوختگی ملایم بوده و فقط باعث سرخی، درد و حساسیت پوست می شود. چون در واقع فقط لایه بیرونی پوست دچار آسیب شده است (آفتاب سوختگی درجه اول).
- در آفتاب سوختگی درجه دوم پوست فرد خیلی سرخ و دردناک می شود و حتی ممکن است تاول هایی هم روی پوست وی ایجاد شود. التیام این نوع آفتاب سوختگی به مدت زمان بیشتری نیاز خواهد داشت.
علائم و نشانه های آفتاب سوختگی بسته به عوامل زیر، ملایم، متوسط و یا شدید هستند:
- نوع پوست فرد
- زمان، مدت، محل و ارتفاع بروز آفتاب سوختگی
- داروهایی که فرد استفاده نموده است (برخی از محصولات پوستی شانس ابتلا به آفتاب سوختگی را در افراد افزایش می دهد)
- ضد آفتاب هایی که فرد استفاده نموده
- علائم و نشانه های آفتاب سوختگی شدید
علاوه بر علائم معمول آفتاب سوختگی، در موارد حاد، ممکن است فرد علائم ذیل را نیز تجربه کند:
- تب
- حالت تهوع
- لرز
- سرگیجه
- افزایش نبض
- تند شدن تنفس
- کم آب شدن بدن
- شوک همراه با از دست دادن هوشیاری
- تاول های شدید
- در صورت بروز آفتاب سوختگی شدید مراجعه به مراکز فوریت های پزشکی الزامی خواهد بود.
اقدامات خانگی برای التیام آفتاب سوختگی
احساس درد و سوزش احتمالاً حداقل ۴۸ ساعت ادامه خواهد داشت. برای کاهش درد می توانید از مشتقات ایبوپروفن استفاده کنید. از پمادهای حاوی هیدروکورتیزون ۱% یا کرم های نرم کننده هم می توانید سه مرتبه در روز و به منظور کاهش تورم یا درد استفاده کنید.
در مورد تاول هایی که باز شده اند، سعی کنید با وسیله ای تمیز پوست های مرده را جدا کرده و یک پماد آنتی بیوتیک برآن بمالید. دو بار در روز آن ها را بشویید و به مدت سه روز روزی دو مرتبه این کار را تکرار کنید.
دوش آب سرد یا کمپرس مکرر آب سرد بر روی نقاط آفتاب سوخته می تواند در کاهش سوزش و درد مفید باشد. سعی کنید در این مواقع مایعات زیادی مصرف کنید تا آبی را که احتمالاً بدنتان از دست داده جایگزین نمایید.
زمانی که پوست انداختن شورع شد، که معمولاً ظرف یک هفته اتفاق می افتد، از کرم های مرطوب کننده استفاده کنید.
از مالیدن وازلین یا کره بر روی نقاط آفتاب سوخته بپرهیزید. چون مانع از خارج شدن حرارت سوختگی از پوستتان خواهد شد به علاوه پاک کردن کره یا وازلین از روس سوختگی ها نیز کار دشوار و دردناکی است. از مالیدن کرم هایی که حاوی بنزوکائین هستند بپرهیزید چون باعث واکنش های آلرژیک خواهند شد.