-
گلوکز، قندی است که در خون وجود دارد و غذای اصلی سلول‌ها محسوب می‌شود. به طور طبیعی مقادیر بسیار اندکی از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرایط عادی ادرار را عاری از گلوکز در نظر می‌گیرند. در صورت جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار طبیعی ممکن است مقدار این ماده کمتر از ۵/۰ گرم باشد.
دستگاه ادراری وظیفه تخلیه مواد تغذیه شده در بدن را بر عهده دارد. از اینرو مراقبت از سلامت آن جهت پیشگیری از ابتلا به انواع عفونت ها، از اهمیت بسیاری برخوردار است. عفونت ادراری به دو شکل عفونت مثانه و کلیه بروز پیدا می‌کند. بروز عفونت مجاری ادراری می تواند بسیار دردناک و آزار دهنده باشد. عدم درمان عفونت ادراری به کلیه های شما آسیب می رساند. برای تشخیص عفونت ادرای آزمایش های روتین ادرار توصیه می شود.
آزمایش عفونت ادراری چگونه انجام می شود
در آزمايش ادرار، ظرف كوچكي به شما داده مي‌شود و از شما خواسته مي‌شود تا كمي از ادرار خون را در آن بريزيد. اين ظرف بايد كاملاً تميز باشد و البته، تنها با آب فراوان و صابون شسته شده باشد.
جهت جمع‌آوري ادرار، بايد ابتدا كمي از ادرار خود را دفع كنيد، سپس اندكي از قسمت مياني ادرار خود را درون ظرف بريزيد و در انتها، باقيمانده ادرار خود را نيز دفع نماييد.
جمع‌آوري قسمت ابتدايي يا انتهايي جريان ادرار، دقت آزمايش ادرار را به شدت كاهش مي‌دهد. وجود تنها چند ميلي‌ليتر ادرار در لوله آزمايش، جهت بررسي كافي است.
آزمایش عفونت ادراری در کودکان
وقتي والدين به عفونت ادراري در فرزندشان شك مي‌كنند، بايد او را نزد پزشك ببرند؛ كاري كه حتما پزشك براي كودك انجام مي‌دهد درخواست آزمايش ادرار است البته اگر كودك بسيار بدحال و تبدار باشد پزشك او را بستري مي‌كند. ساير آزمايش‌هايي كه بنابر تشخيص پزشك در روزهاي آينده لازم است انجام شود تهيه عكس رنگي از مثانه (VCUG ) يا سونوگرافي كليه‌ها هستند كه براي بررسي سلامت دستگاه ادراري و كليه‌ها ضرورت دارند.
چه مواردی در آزمایش ادرار مورد ارزیابی قرار می گیرد ؟
رنگ (color):
رنگ ادرار می تواند به رنگهای زیر باشد :
بی رنگ (colorless)، کم رنگ (straw) یا جدیدا (pale yellow )، زرد (yellow)، کهربایی (amber) یا (deep yellow )، صورتی کم رنگ (less commonly pink)، قرمز (red)، قهوه ای (brown)
رنگ ادرار یکی از اجزای اصلی آنالیز ادرار است و بسته به شرایط مختلف بدن تغییر می‌کند. ادرار طبيعي به رنگ زرد كم رنگ (pale yellow) است كه به علت پيگمان يوروكروم(urochrom) مي باشد.
عفونت ادراری یکی از مواردی است که سبب تغییر رنگ ادرار می شود. اگر درون ادرار ترکیبات خون(هموگلوبین) وجود داشته باشدٰ می‌تواند نشانه اختلال در عملکرد کلیه باشد که به علت عفونت باشد.
شفافیت (Clarity)
ادرار به طور طبیعی شفاف است و باید بتوان از پشت شیشه حاوی آن نوشته‌های یک متن را خواند اما مسایل مختلف باعث تغییر این حالت می‌شوند.
شفافیت یا (appearances – opacity) ادرار می تواند شامل موارد زیر باشد :
تمیز (clear)، کدر (hazy)، توربید کم و یا حالتی که مه آلود باشد و روزنامه از پشت آن خوانده نشود، (lesscommonly turbid)، ابری (cloudy)، مات (opaque)
ادرار درحالت طبیعی شفاف است.عفونت، چرک، باکتری‌های موجود در ادرار به خاطر عفونت ادراری، کریستال‌ها، گلبول‌های قرمز خون، گلبول‌های سفید، اسپرم، قارچ، موکوس و یا حتی عفونت‌های انگلی می‌توانند باعث غیرشفاف شدن ادرار شوند البته بعضی مواقع در حالت‌های طبیعی و بدون بیماری هم ممکن است ادرار غیرشفاف باشد.
بو (odor)
تعیین بوی ادرار هم یکی از اجزای تفسیر این آزمایش است. بوی طبیعی و معمول ادرار به خاطر وجود اسید وولاتایل است و بوی شبیه به فندق دارد اما مواد غذایی مختلف و بعضی بیماری‌ها این بو را تغییر می‌دهند.
بوی بسیار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری و وجود چرک در ادرار است.
وزن مخصوص ادرار (Specific Gravity)
وزن مخصوص ادرار که به شکل عدد بیان می‌شود معمولا حاصل اندازه‌گیری اجزای مختلف ادرار شامل مواد دفعی و املاح است. وزن مخصوص بالا نشان‌دهنده ادرار غلیظی شده است. از این عدد برای تعیین قدرت تغلیظ و ترشح کلیه‌ها استفاده می‌شود.
در حالت طبیعی وزن مخصوص ادرار بین اعداد بین ۰۰۵/۱ و ۰۳/۱ است.
PH
مثل همه آزمایش‌های شیمیایی، PH نشان‌دهنده اسیدی یا باز بودن ادرار است. بعضی اوقات میزان اسیدی یا بازی بودن ادرار در روند درمان یک بیماری موثر است و پزشک ممکن است به شما آموزش دهد که میزان PH ادرارتان را تغییر دهید. میزان دفع املاح در ادرار و وجود یون هیدروژن PH ادرار را تعیین می‌کند.
اسیدی یا باز بودن ادرار در شکل‌گیری بعضی سنگ های کلیه هم موثر است.
عدد مربوط به PH درحالت طبیعیبین ۶/۴ تا ۸ است. عفونت مجاری ادراری PH ادرار را بالا می‌برد.
پروتئین
(Prt یا Protein) پروتئین از آن چیزهایی است که به طور طبیعی نباید در ادرار وجود داشته باشد و حضور آن در ادرار نشان‌دهنده یک حالت خاص و یا یک بیماری است.
عفونت ادراری، باعث ورود پروتئین به ادرار می‌شوند.
گلوکز (Glucose)
گلوکز، قندی است که در خون وجود دارد و غذای اصلی سلول‌ها محسوب می‌شود. به طور طبیعی مقادیر بسیار اندکی از گلوکز در ادرار وجود دارد اما در شرایط عادی ادرار را عاری از گلوکز در نظر می‌گیرند. در صورت جمع‌آوری ۲۴ ساعته ادرار طبیعی ممکن است مقدار این ماده کمتر از ۵/۰ گرم باشد.
در حالت طبیعی گلوکز در ادرار وجود ندارد.
کتون (Ketone)
وقتی چربی‌ها در بدن شکسته می‌شوند و در جریان سوخت و ساز مصرف می‌شوند کتون‌ها به وجود می‌آیند. این کتون‌ها در ادرار ترشح می‌شوند. اما به طور طبیعی هیچ کتونی نباید در ادرار دیده شود و حضور آنها نشان‌دهنده این است که بدن به جای مصرف گلوکز از چربی‌ها استفاده می‌کند.
درحالت طبیعی کتون در ادرار وجود ندارد.
کریستال (Crystals)
افراد سالم فقط مقدار بسیار کمی کریستال در ادرارشان وجود دارد.
گلبول سفید و قرمز (WBC, RBC)
گلبول‌های خونی به طور طبیعی در ادرار وجود ندارند. حضور آنها نشان‌دهنده هماچوری یا خون در ادرار است که به خاطر بیماری‌های مختلف به وجود می‌آید. وجود گلبول سفید هم نشان‌دهنده عفونت ادراری است.
در حالت طبیعی وجود ندارد یا حداکثرش بین ۰ تا ۴ گلبو‌ل‌سفید و کمتر از دو عدد گلبول قرمز
عفونت، سنگ کلیه، تومور کلیوی و مثانه، ضربه به کلیه یا آسیب مجاری ادراری باعث وجود RBC در ادرار می‌شوند. WBCها یا گلبو‌های سفید هم موقع عفونت، بیماری لوپوس، عفونت ادراری و تومور مثانه در ادرار افزایش می‌یابند.
باکتری
باکتری‌ها که حضور آنها هم با منفی، کم یا زیاد مشخص می‌شود و نشان‌دهنده عفونت ادرار است و در صورت لزوم برای تشخیص نوع این باکتری‌ها باید آزمایش دیگری انجام داد که کشت ادرار می‌باشد.